Jednom godišnje palestinski grad Vitlejem ulazi u milione domova širom svijeta u duhu Božića. Za mnoge, naziv “Vitlejem” može se odnositi na biblijsko mjesto a da ne znaju da je grad neprestano naseljen već gotovo 4000 godina ljudima koji su održali u život viševjekovne tradicije ljudi iz raznih obreda koji čine kulturni mozaik Palestine.

Okružen sa četiri strane

• Izraelski ilegalni proces kolonizacije i aneksije snažno je uticao na Vitlejem kontrolišući 87% zemlje i stavljajući ga van granica palestinskog razvoja.
• Sjeverni ulaz u Vitlejem, uključujući istorijski put Vitlejem – Jerusalim, zatvoreni su sa tri ilegalna kolonijalna naselja od kojih se većina razvila nakon Privremenog sporazuma iz Osla: „Gilo“ (Al-Slayeb) izgrađen 1973. (oko 30.000 naseljenika), “Har Homa” (Džabal Abu Ghneim) izgrađen 1996. (oko 30.000 naseljenika) i “Giv’at Hamatos”, novo kolonijalno naselje odobreno u ovoj oblasti koje se nalazi naspram manastira Mar Elias.
• Od 2004. godine Izrael je započeo izgradnju ilegalnog aneksionog zida koji je efektivno odsjekao grad od njegovog zaleđa i grada Jerusalima, odvajajući ljude od njihovih porodica, zemlje, poslova, svetih mjesta, zdravstvenih i obrazovnih objekata i efektivno udarajući na tradiciju božićnih proslava.
• Zid se takođe širi na zapadnu oblast Vitlejema, ozbiljno pogađajući dolinu Kremisan i Al-Makrur i mjesto Batir koji je dio Svjetske baštine. Nekoliko palestinskih sela, kao što su Valajah, Batir, Husan, Vadi Fukin i Nahalin, efektivno su zarobljeni u mreži izraelskih kolonijalnih naselja izgrađenih na zapadnim zemljištima Vitlejema, poznatih kao naselja “Guš Etzion”; uključujući i “Har Gilo”, “Neve Daniel”, “Efrat” i “Beitar Illit”.
• U južnom području Vitlejema Izrael trenutno širi ilegalno naselje “Efrat” na zemljištu koje pripada selu Artas u blizini njegovog istorijskog manastira. Takvi kolonijalni projekti imaju za cilj da konsoliduju veze između zapadnih i istočnih Vitlejemskih naselja dok na kraju odvajaju grad od juga, uključujući i Hebron.
• Na istočnoj strani Vitlejema razvijena je još jedna mreža kolonijalnih naselja, uključujući “Tkoa” i “Nikodim”, u kojem živi izraelski ministar finansija Avigdor Lieberman.
• Godine 2021. uspostavljene su dvije ilegalne kolonijalne strukture naselja na zemljištu koje pripadaju pokrajini Vitlejem: “Eden Farm” na Al-Kaderu (selo izgrađeno oko drevnog manastira poslije Svetog Đorđa) i “Pnei Kedem North Farm” na područiju sela Sa’ir.
• Godine 2021. hiljade kolonijalnih naselja napredovalo je oko grada Vitlejema, uključujući “Har Homa E” koji je blizu manastira Mar Elias, prve stanice jerusalimskih patrijarha na tradicionalnoj povorci za Badnje veče, od Jaffa kapije u Jerusalimu do crkve Rođenja u Vitlejemu
• Druge jedinice kolonijalnih naselja koje su napredovale u oblasti Vitlejema su “Giv’at Hamatos” (sjeverno od Vitlejema), “Bitar Ilit” (zapad), “Efrat” (jug), “Elazar” (jug) i “Kfar Etzion” ( jug).
• U toku su i građevinski radovi za proširenje zaobilaznice – 60 na zemljištima Beit Jala i Al Kader. Španska kompanija Ossa uključena je u projektovanje novih tunela koji će koristiti ilegalnim kolonijalnim naseljima u pokrajini Vitlejema i Hebrona. Pored toga, predstavljeni su planovi za proširenje zobilaznice-385 u selu Al Valajeh.

Potisnuti potencijal: Turizam i ekonomska situacija

Pandemija COVID-19 je u posljednje dvije godine dovela do smanjenja stranog turizma, što je dramatično uticalo na grad Vitlejem i njegovu okolinu.

Ekonomija u VItlejemu je 2021. porasla oko 10% u odnosu na prethodnu godinu zahvaljući hotelima i restoranima. Razlog tome nije porast stranog turizma već uglavnom zbog domaćeg turizma. Nezaposlenost u Vitlejemskoj pokrajni je ostala je na 33%.

Kulturna baština i izraelska okupacija:

Poput susjednih pokrajina Hebrona i Jerusalem, Vitlejemska pokrajina ima status svjetske baštine i u njoj se nalazi nekoliko arheoloških i turističkih lokaliteta od arapskog i međunarodnog interesa.

Država Palestina uspješno je registrovala dva lokaliteta unutar pokrajine kao mjesta svjetske baštine UNESKO-a, a to su Crkva Rođenja („Crkva Rođenja i Hodočasnički put“) i Batir („Palestina: Zemlja maslina i vinove loze – kulturni pejzaž južnog Jerusalema”). Ostale važne lokacije oko i u gradu Vitlejemu uključujući Mliječnu pećinu su i Pastirska polja (Beit Sahur), crkva Svetog Nikole (Beit Jala), manastir i dolina Kremisan, manastir Artas, Solomonovi bazeni (Artas), Herodijanska planina (Jabal al -Fureidis), manastir Mar Elias i džamija Bilal Ibn Rabah / Rahelin grob.

Trenutno je Herodijska planina pod kontrolom izraelske Uprave za parkove koja vodi i nekoliko drugih lokacija u okupiranoj Palestini u korist izraelskog kolonijalnog poduhvata. Džamija Bilal Ibn Raba/Grobnica Rahel okružena je izraelskim aneksijskim zidom i Palestincima je zabranjen pristup. Manastir Mar Elias ostavljen je na zapadnoj strani Aneksijskog zida i nemoguće mu je pristupiti bez izraelskih vojnih dozvola.

Rušenje domova

Između 1. januara i 16. decembra 2021. godine izraelske okupatorske snage izvele su oko 327 operacije rušenja domova u pokrajii Vitlejema, što je rezultiralo rušenjem (prisiljavajući Palestince da ruše svoju imovinu) i zapljenom ukupno 848 palestinskih objekata, uključujući kuće i 222 strukture koje finansiraju međunarodni donatori.

Najmanje 1.097 Palestinaca je prisilno raseljeno od strane izraelskih okupacionih snaga, uključujući 598 djece. Broj zaraženih u Vitlejemskoj pokrajini dostigao je najmanje 13.076 slučajeva, uključujući i 6.642 djece.

Dok određeni izraelski političari govore o “smanjivanju sukoba”, što znači održivost izraelske okupacije u zamjenu za neke ekonomske podsticaje, slučaj Vitlejema prikazuje kako u nedostatku političkog rješenja neće biti perspektive za Palestinu, uključujući održivi ekonomski razvoj. Vitlejem, Isusovo rodno mjesto, pretvoreno je u zatvor na otvorenom koje bi moglo biti uspješno samo ako su prisutni primarni uslovi, uključujući:

• Sloboda kretanja: Ponovno ujedinjenje grada sa Jerusalimom.
• Širenje infrastrukture, uglavnom puteva, infrastrukture za vodu i stambenih zgrada u područijima koja su zabranjena za palestinski razvoj, bilo pod “de jure” ili “de facto” aneksijom.
• Razvoj i kontrola arheoloških, vjerskih i turističkih lokaliteta, uključujući Herodijansku planinu, Batir, džamiju Bilal Bin Rabah i manastir Mar Elias.
• Da Palestina ima svoj međunarodni aerodrom i kontrolu nad svojim graničnim prijelazima i da joj se omogući regionalni turizam, konkretno od svojih komšija.
• Drugim riječima: okončanje izraelske okupacije.

Vitlejem i cijela Palestina moraju biti nezavisna turistička destinacija a ne podizvođač izraelskog turizma prema dizajnu okupatorske sile. Neuspjeh da se to postigne neće “smanjiti konflikt” već će njegovi uzroci ostati u jednom od najkritičnijih dosijea za ekonomski razvoj, promociju kulturnog naslijeđa i saradnju.

Embassy of the State of Palestine – Montenegro