Državna izborna komisija (DIK) je još jednom, i nakon lošeg iskustva sa izbora u Tivtu i Herceg Novom, propustila da partijama da jasna i obavezujuća uputstva o izvještavanju političkih partija o prilozima u toku izborne kampanje. Zato danas na sajtu DIK-e imamo šarenilo izvještaja partija i izbornih lista, koji se donose na različite rokove, i podnošeni su različitih datuma.

Zakon o finansiranju političkih partija (ZFPP) propisuje sljedeće: „Politička partija dužna je da petanestodnevno u toku izborne kampanje dostavlja Državnoj izbornoj komisiji izvještaj o prilozima pravnih i fizičkih lica.“

Na sajtu DIK-e je trenutno ukupno 22 izvještaja, od čega je 18 izvještaja partija, koje na izborima nastupaju bilo samostalno, bilo u koalicijama, i 4 izvještaja koje su podnijele potvrđene koalicione izborne liste. Naime, DF, Forca i Zajedno, podnose jedinstvene izvještaje, u ime koalicije. Sa druge strane, DPS, SDP, LP, SRS, NS, SL, OSS, DCB, DSuCG, DUP, AA i NOVA su se opredijelile da podnose izvještaje u ime partija, iako ove partije na izborima nastupaju u okviru širih koalicija. U zakonu zaista piše da je izvještaj dužna da podnese „politička partija“, ali ima smisla i izvještavanje u ime potvrđene izborne liste.

Sledeća dilema ge početak izvještavanja. CDT je već više puta saopštavao da postoji dilema oko toga kada počinje izborna kampanja u kontekstu finansiranja političkih partija. Po Zakonu o izboru odbornika i poslanika kampanja počinje danom potvrđivanja izborne liste. Međutim, po ZFPP, troškovima kampanje se smatraju troškovi nastali od dana raspisivanja do dana održavanja izbora. Niti jedna partija/lista nije počela sa izvještavanjem od dana raspisivanja izbora. Dio partija/lista (AA, DPU, DSuCG, SNP, HGI, Forca) je počeo sa izvještavanjem od dana kada su im potvrđene izborne liste. Ostale partije (DPS, PCG, DF, BS, SDP, SSR, SL, OSS, NS, DCB, LP) su sa izvještavanjem (neke i sa prikupljanjem sredstava) počele od nekog datuma prije dana proglašavanja izborne liste (u rasponu od 15 do 2 dana prije proglašenja), odabranog po nama nepoznatom kriterijumu.

Konačno, iako u zakonu precizno piše da se izvještava „petnaestodnevno“, jedan dio partija je i tu bio kreativan, pa na sajtu DIK-e imamo i izvještaje koji pokrivaju period od 9, 10, 14, 16 i 18 dana, kao i jedan izvještaj u kojem izvještajni period nije naznačen.

Kao rezultat svega ovoga, imamo partije/liste koje su do sad podnijele po dva izvještaja (DF i PCG), partije koje su podnijele po jedan izvještaj, te članice nekih koalicija koje nijesu izvještavale o prilozima.

CDT je nakon lokalnih izbora u Tivtu i Herceg Novom u više navrata uputio javni apel DIK-i da prije parlamentarnih izbora partijama da jasna uputstva i rokove za izvršavanje obaveza iz ZFPP. Na taj način bi se osiguralo uniformno izvještavanje političkih subjekata i jednostavno praćenje kvaliteta primjene zakona. Umjesto toga, stvorena je konfuzija koja onemogućava i građanima i stručnoj javnosti da izvedu jasne zaključke o poštovanju propisa od strane političkih partija.

CDT se pita da li će DIK-a u danima koji predstoje obavijestiti javnost koji je mnogobrojnih pristupa političkih partija ispravan, te da li će pokrenuti prekršajne postupke protiv onih subjekata koji su postupili suprotno zakonu.

U najnovijem izvještaju Evropske komisije ističe se potreba za jačanjem profesionalnog kapaciteta i nezavisnosti Državne izborne komisije i Državne revizorske institucije, u cilju obezbjeđivanja potpuno efektivnog nezavisnog nadzora. Takođe, u izvještaju je konstatovano da je malo sankcija primjenjeno na političke partije za kršenje pravila o finasiranju, te sa zaključuje da je potrebno da implementacija pravila o finansiranju političkih partija bude unaprijeđena i da bude osiguran proaktivni pristup tijela zaduženih za nadzor.

DIK već više mjeseci ignoriše brojne informacije i upozorenja koja dolaze od civilnog društva i medija, a odnose se na nepoštovanje Zakona o finansiranju političkih partija. Njihovo propuštanje da pokrenu prekršajne postupke, zatvaranje očiju pred brojnim nepravilnostima i nedostatak aktivnog pristupa, tj. edukacije partija i informisanja javnosti u cilju predupređenja kršenja i bolje primjene Zakona je veoma zabrinjavajuće.

Pitanje koje se nameće je – zbog čega Državna izborna komisija izbjegava da se bavi svojim poslom i ignoriše Zakon o finansiranju političkih partija?