Centar za građansko obrazovanje (CGO), uoči Međunarodnog dana borbe protiv korupcije, podsjeća da korupcija podriva povjerenje građana u institucije, produbljuje nejednakosti i usporava evropeizaciju Crne Gore. Ovaj datum, koji se od usvajanja UN Konvencije protiv korupcije obilježava širom svijeta, prilika je da se preispita koliko su institucije i društvo zaista posvećeni nultoj toleranciji na korupciju.

Korupcija je trajući problem koji prožima sve pore sistema i urušava ga iznutra. Nije specifična samo za Crnu Goru ili region – prisutna je globalno, ali se u društvima sa manjim demokratskim kapacitetom širi lakše. Ključna razlika leži u sposobnosti razvijenih društava da je preveniraju, sankcionišu i transparentno se suočavaju s njom.

Građani su često u direktnom dodiru s korupcijom kroz osnovne servise, dok donosioci odluka oblikuju institucije po mjeri partija, a ne građana. Stoga, nije iznenađenje ali je zabrinjavjauće da u Crnoj Gori i dalje prevladava nepovjerenje u institucije, dok percepcija nekažnjivosti obeshrabruje građane da prijave korupciju. Evropska komisija, u nedavno objavljenom, godišnjem izvještaju za Crnu Goru konstatuje da nedostatak efikasnih i odvraćajućih kazni doprinosi ovoj percepciji. Posebno brine i što se Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) kontinuirano percipira kao selektivna i instrumentalizovana.

Nalazi istraživanja CGO-a pokazuju da građani prepoznaju sistemske probleme u pravosuđu, zdravstvu, bezbjednosti, obrazovanju i lokalnoj upravi, a CGO cijeni da je jedan od važnih uzroka tome i zanemarivanje principa meritornosti prilikom zapošljavanja u javnoj upravi. Nalazi opominju da 75,3% ispitanih smatra crnogorsko društvo koruptivnim, a kao glavne krivce navode sistem (23,9%), političare (23,6%), pravosuđe i policiju (po 15,3%), dok je mnogo manje onih koji krivicu vidi u građanima (13%) i medijima (7,1%).

Ovo je važno i u kontekstu EU integracija i pregovaračkih poglavlja 23 i 24, koja se ne mogu zatvoriti bez ozbiljnog pristupa problemu visoke korupcije, pravovremenog reagovanja i nezavisnosti institucija. Crna Gora mora posvećeno primjenjivati strateški i pravni okvir, prateći preporuke Venecijanske komisije, GRECO-a i Evropske komisije, uključujući efikasno funkcionisanje institucija i finansijsku nezavisnost ASK-a, opominje i Evropska komisija u svom izvještaju.

Korupcija društvo skupo košta – usporava razvoj, smanjuje standarde i ostavlja dugoročne posljedice. Primjeri iz Crne Gore i regiona pokazuju da politička korupcija može imati fatalne posljedice, a važno je prevenirati ih, umjesto čekati da se dogode.

Nikola Mirković, saradnik na programima