Piše: Amil Grbović

Prema mišljenju nekih svjetskih autora, po stepenu fragilnosti možemo razlikovati 4 tipa država:

– konsolidovane,

– slabe,

– propadajuće ili nestabilne i

– propale ili kolabirajuće države.

Da bi država bila u rangu konsolidovane, ona mora da u potpunosti ispunjava sve tri funkcije stabilnosti a to su funkcija sigurnosti, blagostanja i vladavine prava.

Slabe države su one koje su u većoj mjeri sposobne da garantuju sigurnost i održavaju monopol sile, dok pokazuju velike nedostatke u oblasti garancije blagostanja i vladavine prava. Ako pogledamo unazad i napravimo analizu vladavine DPS-a i tzv. “eksperata”, možemo zaključiti da se Crna Gora nalazi u rangu slabe države jer ne ispunjava osnovna dva od tri kriterijuma da bi bila konsolidovana.

Kada govorimo o funkciji blagostanja, osnovni nedostaci bi bili nejednaka raspodjela ekonomskih resursa, rastuća nejednakost između bogatih i siromašnih, visoka nezaposlenost, niska stopa privređivanja, stanje ljudskog razvoja, stanje državnog sistema socijalne sigurnosti, stanje obrazovnog i zdravstvenog sistema itd.

Nedostaci u oblasti vladavine prava obuhvatali bi stepen razvoja političkih sloboda, ophođenje sa političkom opozicijom, razmjere izbornih prevara, razmjere kršenja ljudskih prava, stepen nezavisnosti pravosuđa, razmjere korupcije i klijentelizma itd.

Početna faza slabljenja države bila bi korupcija, koja je kod nas čvrsto zastupljena u svim porama društva. Ona otvara prostor za fragmentaciju društva, što u multietničkim i multikulturalnim društvima često bude instrumentalizovano od strane korumpirane političke elite u svrhu proizvodnje tenzija između različitih etničkih, religijskih i drugih grupa s rizikom da prerastu u nasilne sukobe.

Dakle, korumpiranost vladajuće elite (ovakav opis vladavine bi se vrlo jasno mogao pripisati periodu dok je DPS bio na vlasti, naravno pored mnogih drugih negativnih elemenata) i fragmentiranost društva (isključivanje velikog broja građana iz procesa odlučivanja i orijentacija ka zahtjevima onih društvenih grupa koje je podržavaju, u našem slučaju uglavnom zahtjevima SPC, a što dovodi do konsolidacije etnički i religijski isključive vlasti i dodatno ojačava već postojeću polarizaciju društva – ovo bi ukratko bio opis i karakter ove tzv. “ekspertske” vladavine), dovodi do disfunkcionalnosti države i po pravilu radikalizaciju određenih društvenih grupa koje bi rezultiralo stvaranju paralelnih institucija moći i privatizaciji nasilja što bi na kraju dovelo do implozije države.

Zato je nama pod hitno potreban dijalog koji bi uključio sve društvene grupe a ticao bi se temeljnih vrijednosti na kojima počiva crnogorsko društvo, kao i tretiranje svih onih pitanja koja izazivaju tenzije i stvaraju antagonizme kod različitih etničkih, religijskih, kulturnih i drugih grupa. Mi moramo da napravimo strategiju koju amerikanci nazivaju Statebuilding i Nationbuilding a koje podrazumijevaju integrativnu ideologiju, odnosno procese koji u jednom dužem vremenskom periodu transformišu labavo povezane zajednice ili grupe u kohezivno društvo ili državu-naciju, formirajući zajedničke vrijednosti i norme koje svoje utemeljenje nalaze u političkom, društvenom i ekonomskom razvoju. To je put do trajno konsolidovane države koja će svim građanima garantovati sigurnost, blagostanje i vladavinu prava.

Napomena: Tekst je izvorno objavljen na autorovoj FB stranici. Prenosimo ga uz saglasnost autora.