Piše: Sanja Pečenović

"Gender Check" (13. novembar 2009 –  14. februar 2010, Museums platz 1, A – 1070 Vienna/Beč, Nivoi 4, 5, 6, 8) je prva sveobuhvatna izložba umjetničkih djela iz Istočne Evrope od šezdesetih godina prošlog vijeka do danas koja je posvećena temi rodnih uloga. Kustoskinja Bojana Pejić je 20 godina poslije pada Berlinskog zida, zajedno sa jednim timom eksperata iz 24 zemlje, napravila izbor od preko 400 radova među kojima ima slika, skulptura, instalacija, fotografija, postera, filmova i video-zapisa. Radovima preko 200 umjetnika ova izložba stvara sasvim različitu sliku jednog, donedavno u mnogome nepoznatog poglavlja u istoriji umjetnosti, a koja bi mogla istovremeno da posluži i kao važan prilog savremenom rodnom diskursu.

"Gender Check" slijedi promjene u predstavljanju muškog i ženskog uzora u umjetnosti – posebno s obzirom na to da se razvijaju u različitim društveno-političkim uslovima. Izložba koju je inicirala i podržala Fondacija ERSTE svjedoči o specifičnom uzajamnom odnosu između umjetnosti i istorije, kako sa stanovišta hronološkog, tako i sa stanovišta tematskog pristupa:

Sve negdje do šezdesetih godina XX veka, dominantne figure u umjetnosti socrealističke tradicije bile su herojske radnice i radnici. Država je propagirala program "bespolnog društva" koji je trebalo da preobrazi stvarnost, ali je nezvanična umjetnost tog doba taj program dočekivala ironijom i demaskirala ga. Poslije perioda kolektivističke estetike utopijske države, na lokalnom nivou bilo je mogućno otkriti različite individualističke i otvorenije tendencije koje su nailazile na neprijateljski odgovor, stvarale nezavisne prostore nonkomformističke umjetnosti. Počev od sedamdesetih godina XX vijeka počinje preispitivanje ideala femininosti i maskuliniteta i izvan propagandističkih klišea prošlosti: autoportreti i predstave tijela i subjektiviteta počinju da nagoveštavaju novootkriveno samopouzdanje koje je isto tako izraženo i u otvoreno prikazanoj seksualnosti  koja dovodi u pitanje heteroseksualne standarde i herojske ideale maskulinosti. Čak su i u stvaranju mnogih apstraktnih djela korišćeni antropomorfni oblici i ta su djela takođe poslužila da se ukaže na pitanje društvenog odnosa među polovima.