Prvi utisak koji sam stekao citajuci dobijeni materijal jeste da autori nijesu imali potpuno skeniranu sliku na terenu, te iz te cinjenice i proizilazi veliki nedostatak same strategije

Piše: Sinisa Stevovic/“Most”

Obradovani smo cinjenicom da je pocela javna rasprava na temu strategija “PROGRAM RAZVOJA PLANINSKOG TURIZMA U CRNOJ GORI “ koja ce, uzmu li se u obzir svi prijedlozi i kritike, dovesti do najboljih rjesenja u konacnom tekstu strategije.

Moram i da naglasim cinjenicu da je potpuno nepotrebno ostavljeno ovako malo vremena da se reaguje na ovako vazan tekst.

Prvi utisak koji sam stekao citajuci dobijeni materijal jeste da autori nijesu imali potpuno skeniranu sliku na terenu, te iz te cinjenice i proizilazi veliki nedostatak same strategije, sto mi, kao stanovnici Durmitora, veoma dobro mozemo uociti.

Iz razumljivih razloga najvecu paznju posveticu upravo onome sto su nedostatci i problemi ove strategije a odnosi se na Durmitor.

Sigurno da moze drugacije, jer toliki akcenat na zimskom turizmu veoma je los za Durmitor. Sve je nekako podredjeno zicarama i skijasima. Mada se u uvodnim djelovima pominju i priroda i atraktivnost zasticenih prirodnih dobara, u relaizaciji se to ne da vidjeti. Nema pomena ekoloskog turizma, nema pomena sta bi to moglo tokom drugih djelova sezone da se ponudi osim onoga sto vec postoji. Da li je interes onih koji su samu strategiju pisali u tim zicarama, ne znam, ali ne vjerujem da tako eminentna ustanova ne razmatra druge opcije.

Etnoturizam je takodje samo u naznakama, ponuda zdrave sredine samo u okvirima, opet bez detaljne razrade. Uglavnom se sve svodi da Durmitor postane drugi Kopaonik, gdje dolaze turisti zimi, a priroda se devastira na racun skijanja. To sigurno nije temelj razvoja Nacionalnog parka “Durmitor”.

Ove primjedbe su u svakom slucaju veoma ozbiljne. Posebno je katastrofalno praviti nove zicare u dijelu iznad jezera i prema Medjedu i time siriti taj prostor koji onda zahtijeva i skijaske staze, isijecanje sume i mnoga druga zla za ionako ugrozene cetinarske sume u tom dijelu. To nikako ne treba dopustiti!

Nigdje se ne pominju Durmitorska sela: Podgora, Mala Crna Gora, i Tepca koja su, nazalost, jedina potpuno ocuvala svoj izgled i kao takva su najveci potencijal za razvoj seoskog turizma. Kaze se: ”zdrava hrana”, ali se nigdje ne pominje organska proizvodnja hrane i stvaranje uslova za povratak stanovnika u napustena sela sto je osnovna pretpostavka odrzivog razvoja.

Nema ni informacija o problemu sa prekomjernom sjecom suma i sa stalnom tendencijom da se to jos i prosiri… primjer – Suma u Komarnici kaja pripada opstini Savnik koji ima potencijale da postane svjetski centar kenjoninga.

Zbog cega su ovi primjeri toliko vazni jeste cinjenica da stihijski trend, potpune devastacije i cerupanja planinskog centra koji po potencijalu nema konkurenciju na Balkanskom poluostrvu, ne prestaje, a koji ce, ne zaustavi li se, dozivjeti debakl koji ni najsavrsenija studija nece moci izvesti na pravi put.

Aktuelni turizam bazira se na principima odrzivog razvoja i na eksluzivitetu, a ne na brojnosti, sto je u ovoj strategiji potpuno kontradiktorno: kaze se: “odrzivi razvoj” a onda ide brojka od 12. 000 lezaja i zicare u eksluzivnim dijelovima NP bez obzira na respektabilnu cifru ovo ne djeluje nimalo optimisticno. Iskustva nas uce da su ovako veliki zahvati i investicije velikog kapitala u slicnim sredinama donijeli ogromne ekoloske probleme koji po logici stvari otezaju zivot lokalnom stanovnistvu.

Zatim:

CITAT: “izgradnju sistema za zasnjezavanje do nadmorske visine 1.650 m, koja obuhvata i izgradnju odgovarajucih instalacija sa primjerenim brojem snijeznih topova, odgovarajucih bazena za vodu, odgovarajucih rezervoare za vodu i druge potrebne instalacije. Ukoliko detaljnije analize pokazu,da je zasnjezavanje potrebno prosiriti i na preostale povrsine, to treba naknadno realizovati”

CITAT 2: Intenzivni razvoj turizma u planinskim centrima mogao bi izazvati probleme vezane na snabdijevanje vodom, strujom ili drugim energentima, lokalni saobracaj, uredjenje parkova, setalista, uredjenje parkiranja i garaziranja te, na drugoj strani, probleme upravljanja otpadnim vodama i smecem. – Ovo se vec dogadja na Durmitoru bez prosirenja kapaciteta

Ovo su opasanosti koje se tesko mogu kontrolisati a koje se najbolje vide na primjeru nekada centra mediteranskog turizma – Budve

Zbog svega ovoga pitamo se:

– Zasto nije zatrazeno misljenje UNESCO-a i IUCN-a?
– Zasto lokalno stanovnistvo nije upoznato sa izradom same Strategije te samim tim potrebna procedura i transparentnost nije zadovoljena?
– Da li su ovolike najave izgradnje 7 zicara neciji plan da se mozda na Durmitor dopreme koristene zicare?
– Da li su predlagaci svjesni da ovako uradjena Strategija daje mogucnost i sliku da konkurencija zeli da porazi najljepsi park prirode na Balkanu…

Ne slazemo se sa konstatacijama iz strategije:

• Opadace potraznja za ljetnjim odmorima

• Durmitor dobija sansu da postane jedina turisticka destinacija u Evropi, juzno od Alpa, koja ce imati i ljetnje skijanje (glecer – debeli namet u Kalici)

• Jedan manji dio turista mogu predstavljati turisti iz Srbije, bez pominjanja velikih ljubitelja Durmitora – Dubrovcana i izuzetne turisticke klijentele koja posjecuje biser mediterana, koji posjeduju i aerodrom i koji upotpunjuje svoju ponudu atraktivnim izletima na Durmitor i Taru

• NEPOTPUNA SWOT ANALIZA – vjerovatno takva zbog neucestvovanja ljudi sa ovog podrucja

• Misljenja smo da je trebalo koristiti i podatke iz prijeratnih godina a ne samo podatke iz 2004. jer bi se kroz takvu prizmu najbolje mogli pronaci stvarni potencijali ovog kraja

• Sitne greske… napr. turisticke agencije koje ne rade “Pheaton” i „Gorske Oci”

• Prostor je djelimicno, zbog nelegalne gradnje, devastiran, urbanisticki plan i kontrola od strane lokalnih vlasti neophodni su u cilju zastite prostora

Projekciju broja gostiju mora da prati i projekcija odrzive infrastrukture.

Ako zamislimo popunjenost kapaciteta u ljetnjem periodu u svim navedenim opstinama iz strategije, i goste koji ce sigurno u najvecem broju preferirati raftig Tarom – Ovdje bi da bi dosli do cifre koja bi neminovno poremetila prirodni sklad u kanjonu
12000 lezaja + nepredvidljivi rast vikendica…izazvace da sistem postane neodrziv sa ogromnim problemima u komunalnoj infrastrukturi …

Ako danas naprimjer imamo restrikcije u ljetnjem periodu sa snadbijevanjem vodom nije tesko zakljuciti sta bi izazvale proekcije sa ovolikim brojevima…

Pozitivni primjeri i osmisljeni programi mogu brzo ostalima stanovnicima biti primjer kako se u stvari treba organizovati….
Citati iz strategije “Samo lijepo uredjen prostor moze biti trzisni element, koji zadovoljava sve vise ekoloski savjesnog turistu.
Opsezan i zahtjevan rad predstoji u oba pomenuta ministarstva na podrucju uredjenja prostora i pripreme prostornih planova u vidu urbanistickih i arhitekturnih rjesenja da bi se obezbijedili prostorni red i arhitekturna autohtonost i funkcionalnost.

Vjerujemo da Crna Gora posjeduje i snagu i znanje, da NP Durmitor bude medju najrazvijenim nacionalnim parkovima svijeta.Zbog tajminga nijesmo bili u mogucnosti da dobijemo zvanicne podatke iz razlicitih nacionalnih prakova ali smo za ovaj put pripremili
web adrese gdje mozete pogledati strategije i provjerena iskustva koja i mi trebamo implementirati.

• www.npca.org/
• www.nationalpark-bayerischer-wald.de/
• www.pc.gc.ca/
• www.nationalpark.ch/

Ukoliko se ne rijesi infrastrukturni haos i ne primijene pricncipi odrzivosti prijeti opsasnot da se Durmitor potpuno devastira, i tako sve strategije ucine beskorisnim.

Ako se ne zaustave ovakvi trendovi necemo imati sansu da dobijemo prave kredite koji ce pristupanjem Crne Gore EU turizmu biti na raspolaganju sa vise programa i finansijskih sredstva ali koji ce biti dostupni samo ocuvannim i atraktivnim turistickim cjelinama.

Smatramo da je nepohodno

– da se cijeli postupak izrade strategije preispita?????
– da se kroz jednu otvorenu procedu mnogo ozbiljnije pridje izradi Strategije
– da se uvazi misljenje medjenarodnih institucija – UNESCO, IUCN, UNDP…
-da u izmjeni postojece ili izradi nove budu ukljucene relevantne strukture lokalnog stanovnistva, NVO – i svih zainteresovanih koji zele, znaju i nadasve vole Crnu Goru
– da je narocito vazno da se iskoriste iskustva slicnih mjesta nacionalnih parkova koji se bave ovom problematikom
– Da ocekujemo da su ove sugestije budu prihvatljive ljudima iz nadleznih ministarstava
“MOST” ocekuje izmjenu postojece ili izradu nove Strategije o razvoju planisnkog turizma u Crnoj Gori

Prepoznajemo pozitivan trend ovog procesa i ocekujemo razumjevanje i konstruktivan pristup svih zainteresovanih subjekata kako bi dosli do zajednickog cilja – “Za zivot u skladu sa prirodom”.
Vjerujemo da zajedno mozemo doci do najboljeg rjesenja i da cemo energiju umjesto novih kampanja i neproduktivnih medijskih nadgornjavanja upotrijebiti na stvaranje jedne realne i perspektivne strategije “Razvoja planinskog turizma u Crnoj Gori”

U ime NVO “Most”
Predsjednik,

Sinisa Stevovic