Kvalitet života u naselju ispod Ljubovića

by PCNEN | jun 9, 2020 | Analize&Mišljenja, Novosti | 0 comments

Autor: KANA/Ko ako ne arhitekt*

Ubrzana gradnja u zahvatu detaljnog urbanistiškog plana „Zabjelo – Ljubović“ i problemi do kojih je ta gradnja dovela, naveli su grupu KANA / Ko ako ne arhitekt da sprovede anketu među stanovnicima dijela grada ispod Ljubovića, radi sticanja uvida u kvalitet života u ovom naselju.

Anketa je sprovedena među građanima koji stanuju u naselju ispod Ljubovića u periodu od 29. maja do 6. juna 2020. godine, i u njoj je učestvovalo 254 ispitanika i ispitanica. Anketni listić je distribuiran kroz online kanale (Viber i Facebook grupe) i učinjen dostupnim svim građanima koji su se tokom naznačenog perioda javili organizaciji KANA sa željom da učestvuju u istraživanju.

Među anketiranima većinu čine osobe između 20 i 40 godina – čak 79% ispitanika i ispitanica. Kada se ovi podaci dovedu u vezu sa brojem članova domaćinstva anketiranih, zaključuje se da veliki dio domaćinstava obuhvaćenih ovom anketom predstavljaju mlade porodice i, može se pretpostaviti, parovi koji se spremaju da zasnuju porodicu: 46,5% anketiranih živi u domaćinstvu koje ima 3-4 člana, dok 43,3% anketiranih živi u domaćinstvu koje ima 1-2 člana. Stoga je za očekivati da će za ovaj segment populacije kvalitet stambenog prostora, naročito dostupnost otvorenih površina koje su zelene i bezbjedne, imati posebnu važnost. Od svih anketiranih, 61,8% čine žene.

Velika većina anketiranih – 72% – živi u svom stanu, za koji i dalje otplaćuje kredit. Takođe, većina od nedavno živi u ovom naselju: 36,2% ispitanika tu stanuje manje od godinu dana, a 19,7% manje od dvije godine. Kako je građevinska aktivnost u ovom dijelu grada tokom poslednjih nekoliko godina bila naročito intenzivna, za očekivati je da su ispitanici bili svjedoci brzine kojom se njihovo stambeno okruženje mijenja i načina na koji te promjene utiču na kvalitet njihovog životnog prostora.

U okviru ove ankete ispitanici su svoj stepen zadovoljstva određenim aspektima koji utiču na kvalitet života u urbanom naselju ocjenjivali koristeći petostepenu Likertovu skalu, od ocjene „1“ koja označava potpuno nezadovoljstvo do ocjene „5“ koja označava potpuno zadovoljstvo kvalitetom određenog aspekta stanovanja u naselju ispod Ljubovića. Rezultati pokazuju da su ispitanici osrednje zadovoljni kvalitetom samog stambenog prostora u kojem žive, ali i da je značajna većina – čak 70% – sasvim nezadovoljna kvalitetom zajedničkih i javnih prostora u naselju.

Likertova skala korišćena je i za ocjenjivanje dostupnosti niza usluga i sadržaja važnih za kvalitet života u gradskom naselju. Anketirani su dostupnost ocjenjivali ocjenama od „1“ (loša) do „5“ (odlična). Rezultati pokazuju da, iako postoji značajno nezadovoljstvo dostupnošću školskih i predškolskih ustanova i zdravstvene zaštite, anketirani mahom smatraju da su ove usluge osrednje dostupne. Iz komentara koji su pratili ocjene na skali može se zaključiti da značajan broj anketiranih potrebe za kvalitetnim obrazovnim ustanovama i zdravstvenom zaštitom zadovoljavaju u drugim djelovima grada i da ih zbog toga smatraju relativno dostupnim za sve one koji posjeduju automobil.

Što se tiče dostupnosti trgovinskih usluga, anketirani je većinom ocjenjuju povoljno: 75% smatra da je dostupnost trgovinskih usluga „osrednja“ do „odlična“. Međutim, čak 78% ispitanika je dostupnost kulturnih sadržaja u naselju ispod Ljubovića ocijenilo najnižom mogućom ocjenom.

Ispitanici nijesu zadovoljni ni saobraćanim uslovima u naselju: uglavnom smatraju da je dostupnost javnog prevoza loša i da naselje nije bezbjedno za kretanje pješaka i biciklista. Dodatni komentari iz ankete upućuju na to da parkirani automobili zauzimaju saobraćajnice i trotoare u mjeri koja ometa kretanje ostalih učesnika i učesnica u saobraćaju i ugrožava njihovu bezbjednost.

Što se tiče parkinga za automobile, ispitanici su izuzetno nezadovoljni postojećim uslovima: količinom dostupnog parkinga zadovoljno je samo 7,5% anketiranih. Samo 32% anketiranih kaže da ima ima svoje mjesto na parkingu ispred zgrade ili u garaži, dok 48% anketiranih svoj automobil parkira na ulici. Onih koji ne koriste automobil je samo 8%, dok preostalih 12% svoje iskustvo opisuju kao snalaženje – stalnu potragu za slobodnim parkingom među zgradama, čak i ako su kupili parking mjesto koje im sad nije dostupno jer, kako piše jedan od ispitanika, njihova garaža i dalje nema upotrebnu dozvolu. Može se zaključiti da velika zavisnost dostupnosti usluga i sadržaja od posjedovanja automobila, u sprezi sa nedovoljno dostupnim i kvalitetnim parking prostorom, loše utiče na bezbjednost u saobraćaju i umanjuje kvalitet javnog prostora, pa time i na kvalitet života u naselju ispod Ljubovića.

Anketirani nijesu zadovoljni ni kvalitetom zelenila: čak 98,8% ispitanih nije zadovoljno količinom i dostupnošću zelenih površina u naselju ispod Ljubovića, dok 96,9% nije zadovoljno održavanjem zelenih površina. Ovaj stepen nezadovoljstva pokazuje da sama blizina brda Ljubović građanima koji žive u ovom naselju ne može da nadomjesti to što su dvorišta zgrada u kojima žive neuređena i što uglavnom služe kao parking za automobile. Brojni komentari ispitanih odnose se na zabrinutost zbog nedostatka bezbjednih, prijatnih i uređenih prostora za dječju igru: bez parka i igrališta djeca su, kako piše više ispitanika, prinuđena da se druže i igraju na parkingu.

Anketirani većinom ne učestvuju u radu mjesne zajednice: čak 92,1%. Odgovori na pitanje o razlozima za angažovanost ili nedostatak angažovanosti u mjesnoj zajednici su naročito zanimljivi, jer se iz njih može zaključiti da ispitanici (1) često ne prave razliku između mjesne zajednice i skupštine stanara, (2) smatraju da u radu mjesne zajednice učestvuju samo članovi političkih partija, (3) ne znaju kojoj mjesnoj zajednici pripadaju, ni da li za njihovo naselje mjesna zajednica uopšte postoji, i (4) ne smatraju da ta vrsta angažmana može da utiče na poboljšanje uslova života u naselju. Može se zaključiti da mjesna zajednica, kao okvir i prostor u kom se građani na lokalnom nivou mogu organizovati i aktivno uključiti u procese donošenja odluka, praktično nema nikakav značaj za građane koji žive u naselju ispod Ljubovića. To je velika šteta. Sa druge strane, većina anketiranih – 61,4% – učestvuje u radu skupštine stanara. Poređenje ova dva podatka pokazuje da interesovanje građana za učešće u zajedničkim poslovima postoji, ali je potrebno da za to učešće postoji i okvir: mehanizam i struktura kroz koju građani mogu efikasno komunicirati i djelovati zajedno, u zajedničkom interesu.

Najveći broj ocjena za ukupan kvalitet života u naselju ispod Ljubovića – čak 90% – ostaje na skali u rasponu od „nijesam zadovoljan/na“ do „osrednje sam zadovoljan/na“ (Grafik 20). Uzimajući u obzir do sada predstavljene rezultate ankete, može se zaključiti da su anketirani građani umjereno zadovoljni kvalitetom stambenog prostora, položajem naselja u podnožju brda Ljubović i dostupnošću trgovina, škola i zdravstvenih ustanova, ostvarivu kroz oslanjanje na lični automobil koji posjeduje i koristi preko 90% ispitanih. Na nezadovoljstvo građana koji žive ispod Ljubovića najviše utiče loš kvalitet javnog prostora, nedostatak uređenih zelenih površina, nedostatak kulturnih sadržaja i loši saobraćajni uslovi, koji uključuju loš kvalitet i nedovoljnu dostupnost parking prostora, javnog prevoza, i bezbjednih pješačkih i biciklističkih površina. Mehanizmi učešća građana u zajedničkim poslovima na lokalnom nivou – u prvom redu, u okviru mjesne zajednice – nijesu dovoljno razvijeni niti iskorišćeni, na čemu bi trebalo raditi u narednom periodu.