Nobelova nagrada za mir, koja se smatra najprestižnijim priznanjem na svijetu, rizikuje da izgubi prestiž zbog salvi kritika pred njenu dodjelu Evropskoj uniji u ponedeljak.

Farsa, skandal, obmana, smejurija, apsurd, neke su od riječi kojima su komentarisane poslednje odluke norveškog komiteta za dodelu Nobela, uz uobičajene pohvale koje svake godine stižu u Oslo.

“Neki od nedavnih izbora okrnjili su ugled nagrade i bacile sjenku sumnje na legitimitet Nobelovog komiteta”, ocijenio je američki novinar i ekspert za Nobelovu nagradu Skot London, prenosi Beta.

U svojoj dugoj istoriji, “nagrada za mir nije bila lišena kontroverzi, ali su omaške i pogrešni izbori poslednjih godina postali češći”, dodao je.

Posle sveopšteg iznenađenja koje je izazvala dodjela nagrade za mir Baraku Obami, nagrađenom iste godine kada je stupio na funkciju 2009, ovogodišnja dodjela Nobela za mir EU takođe je kritikovana, a među kritičarima su se našli i neki od bivših dobitnika najuglednijeg svjetskog priznanja.

Dodjela nagrade zatvorenom kineskom disidentu Liu Sjaobou 2010. većinom je dobro primljena, osim u Pekingu, koji je kritikovao “klovnove” u Nobelovom komitetu.

Ipak, prošlogodišnja dodjela Nobela za mir trima ženama borcima za ljudska prava, dočekana je polemikama zbog jedne od njih, liberijske predsjednice Elen Džonson Sirlif, koju je njena sunarodnica Lejmah Gbove, takođe dobitnica, optužila za korupciju i nepotizam.

Prema ocjeni norveškog advokata Fredrika Hefermela, autora knjige o Nobelovoj nagradi i neumornom kritičaru Nobelovog komiteta, šteta je već pričinjena. “Nagrada se ne dodjeljuje onima koji rade u korist mira u svijetu i demilitarizovanih država i izgubila je kredibilitet, kako u pogledu legitimiteta, tako i u moralnom smislu”, kazao je.

Na meti kritika komiteta prije svega je njegov predsjednik Torbjern Jagland, koji se sumnjiči da je od dolaska na funkciju 2009. vršio pritisak na članove komiteta, kao i sekretar komiteta Gejr Lundestad,koji nema pravo glasa, ali je veoma uticajan.

Udaljavanjem od uputstava koje je u testamentu ostavio švedski filantrop Alfred Nobel, “oni su zapravo ukrali nagradu”, ocijenio je Hefermel.

S druge strane, autor knjige “Istorija Nobelove nagrade” Antoan Žakob smatra da Nobelova nagrada nije izgubila kredibilitet. “I dalje se nestrpljivo očekuje svake godine i vuče korijene iz određene tradicije koja je bilježila uspone i prevazilazila padove”, kazao je francuski autor.

“S druge strane, kredibilitet komiteta okrnjen je od 2009. po mišljenju onih koji izbliza prate dešavanja u svijet”, dodao Žakob.

Prema njegovom mišljenju, “Jagland želi da od nagrade načini instrument u službi svojih ličnih stavova, pošto je duboko uvjeren da je u pravu”.

Sa više strana stigli su pozivi za reformu komiteta, čiji su članovi bivši politički zvaničnici koje imenuje norveški parlament. Pristalice reforme traže da u komitetu ne budu političari, kako bi to tijelo bilo nezavisnije u odlučivanju.

Iako se zalaže za reformu, direktor Instituta za istraživanje mira u Oslu Kristijan Berg Harpviken ne brine se za prestiž Nobelove nagrade.

On je ocijenio da je “Nobelova nagrada za mir toliko dobro utemeljena kao najprestižnija nagrada na svijetu, da može da preživi i dobru dozu polemika”.