Ruski predsjednik Vladimir Putin je prošlog mjeseca izdao dekret kojim se od mnogih stranih muškaraca koji traže stalni boravak u Rusiji ili državljanstvo zahtijeva da potpišu ugovor sa vojskom, u jeku rata protiv Ukrajine, pokazalo je istraživanje Radija Slobodna Evropa (RSE).

Državni i privatni mediji u Rusiji gotovo da nijesu pominjali taj zahtjev, koji je veoma neuobičajen u međunarodnoj praksi, otkako je Putin 5. novembra potpisao Dekret broj 821.

Ipak, nova mjera već primorava migrante koji su izgradili svoje živote u Rusiji da biraju između regrutacije i napuštanja zemlje, otkrile su istraživačka jedinica RSE u Rusiji – Sistema (Systema) i njena ruskojezična jedinica koja pokriva Centralnu Aziju (Azattyq Asia).

Dozvola za stalni boravak migrantima pruža pravnu sigurnost: mogu da napuštaju i ponovo ulaze u Rusiju bez dodatnih viza i da rade bez posebne radne dozvole. Za mnoge migrante iz drugih bivših sovjetskih republika to je jedini put ka državljanstvu.

Prema Putinovom dekretu, da bi podnijeli zahtjev za stalni boravak, određene kategorije muškaraca moraju da prilože vojni ugovor na najmanje godinu dana službe, ugovor o službi u Ministarstvu za vanredne situacije ili potvrdu iz vojnog regrutnog centra da nijesu sposobni za službu.

Slična pravila važe i za muškarce koji traže rusko državljanstvo: moraju da prilože potvrdu da nijesu sposobni za službu ili dokaz da su služili u vojsci ili Ministarstvu za vanredne situacije i da su otpušteni prije 24. februara 2022. godine, kada je Rusija započela invaziju na Ukrajinu.

Ti zahtjevi odnose se na muškarce koji traže stalni boravak ili državljanstvo na osnovu dugotrajnog boravka ili porodičnih okolnosti. Izuzeti su podnosioci zahtjeva iz drugih kategorija, poput visokokvalifikovanih stručnjaka i onih koji dokumenta traže na osnovu studiranja u Rusiji.

Dekret se ne odnosi na muškarce iz Bjelorusije, vojne saveznice Rusije. Za državljane Kazahstana i Moldavije zahtjev važi samo za prijave za državljanstvo, a ne i za stalni boravak. Posebna pravila postoje za državljane Ukrajine. U dekretu se navodi da su mjere privremene, ali se ne navodi vremenski okvir.

Analitičar Temur Umarov, saradnik berlinskog Karnegi centra za Rusiju i Evroaziju, navodi da se iza Putinovog dekreta kriju dva motiva.

„Ovim pravilima ruska vlada rješava dva problema. Povećava mobilizaciju na račun ljudi koji imaju ograničenu mogućnost da brane svoja prava i čini dugoročnu migraciju u Rusiju manje privlačnom. Migranti će ubuduće morati da dolaze u Rusiju isključivo kao radna snaga i resurs“, rekao je Umarov za Sistemu.

Zapadne obavještajne agencije i drugi izvori tvrde da je više od milion ruskih vojnika ubijeno ili ranjeno od početka invazije na Ukrajinu.

Rusija je od početka napada na Ukrajinu regrutovala muškarce iz cijelog svijeta i nastojala da mobiliše muške migrante. Neki stranci su dobrovoljno potpisivali ugovore u zamjenu za velike novčane naknade ili pojednostavljene procedure za dobijanje državljanstva. Moskva je postepeno širila takve podsticaje kako se rat produžavao.

Na primjer, strani vojnici koji se bore u Ukrajini ne moraju da polažu ispit iz ruskog jezika za dobijanje državljanstva. Ruski zakonodavci su nedavno razmatrali nacrt zakona kojim bi se preciziralo da stranci koji su se borili na ruskoj strani ne bi bili izručeni drugim zemljama koje ih traže radi krivičnog gonjenja ili izvršenja kazne.

U maju 2025. godine šef ruskog Istražnog komiteta Aleksandar Bastrikin rekao je da se najmanje 20.000 naturalizovanih muškaraca iz Centralne Azije bori na frontu u Ukrajini, dok je još 10.000 poslato „da kopa rovove“.

Novo naturalizovani građani pozivani su u migracione kancelarije i prijetilo im se gubitkom državljanstva ukoliko odbiju da se bore. Takođe, nedavno su naturalizovani migranti privođeni u velikim racijama i na njih je vršen pritisak da potpišu vojne ugovore.

Putinov dekret znači da pritisak sada dopire i do onih koji nijesu državljani Rusije, što predstavlja odstupanje od uobičajene globalne prakse – u većini zemalja sa obaveznom vojnom službom ona se odnosi na građane, a rjeđe na stalne rezidente.