​U najmračnijim i najdubljim dijelovima Arktičkog okeana, više od 1.000 metara ispod površine, krije se neobična biološka granica koja razdvaja populacije meduza – i to ne zbog stijena, kopna ili temperatura, već naizgled nevidljivim faktorima. Naučnici su otkrili da unutar iste vrste meduza, Botrynema brucei ellinorae, postoje dvije jasno prepoznatljive morfološke varijante, koje žive odvojeno na različitim geografskim širinama.

Otkriće ove misteriozne granice objavio je tim morskih biologa predvođen Javierom Montenegrom s Univerziteta Zapadne Australije, a rezultati istraživanja ukazuju na postojanje dosad nepoznate faunalne barijere – biološke granice koja razdvaja faunu, bez potrebe za fizičkim preprekama.

U hladnim i mračnim vodama takozvane “midnight zone”, naučnici su primijetili da iste meduze dolaze u dvije verzije: jedne s karakterističnom izbočinom na glavi, u obliku dugmeta, i druge koje su potpuno glatke. Ova morfološka razlika, iako vizualno izražena, nije podržana genetskom razlikom – obje varijante pripadaju istoj genetskoj liniji, piše “Science Alert”, prenosi klix.ba.

“Obje vrste pojavljuju se u arktičkim i subarktičkim regijama,” objašnjava Montenegro, “ali jedinke bez izbočine nikad nisu pronađene južno od područja Sjevernoatlantske struje, koja se proteže od Grand Banksa kod Njufoundlenda pa sve do sjeverozapadne Evrope.”

Ovakve pojave poznate su nauke i nazivaju se faunalne granice, odnosno nevidljive linije koje razdvajaju različite grupe životinjskog svijeta. Najpoznatije među njima su Volasova linija, Lidekerova linija i Veberova linija koje odvajaju faunu jugoistočne Azije od Australije i Papue Nove Gvineje. Te granice ne moraju biti fizičke – mogu nastati zbog razlika u temperaturi, strujama, pritisku ili prehrambenim lancima.

Ali, u slučaju ove vrste meduza, naučnici se suočavaju s nevidljivom, ali stvarnom granicom. Dok se meduze s “dugmetom” nalaze u cijelom svijetu, one bez izbočine ograničene su samo na područja sjevernije od 47 stepeni sjeverne geografske širine.

S obzirom na ekstremne uslove u dubokom okeanu – pritisak koji drobi, hladnoću koja zaleđuje i potpunu tamu – istraživanja su moguća isključivo pomoću daljinski upravljanih podvodnih robota i mreža s istraživačkih brodova. Montenegro i njegov tim prikupili su brojne uzorke meduza, proučavali istorijske zapise i fotografije, te sproveli genetsku analizu koja je potvrdila da su sve varijante iste vrste.

“Razlike u obliku, uprkos snažnoj genetskoj sličnosti kod primjeraka iznad i ispod 47 stepeni sjeverno, ukazuju na postojanje nepoznate bio-geografske barijere u Atlantskom okeanu”, navodi Montenegro.

Naučnici još ne znaju šta tačno uzrokuje ovu granicu. Jedna od pretpostavki jeste da izbočina na glavi meduze daje određenu evolucijsku prednost, možda pomažući u odbrani od grabljivaca u južnijim, toplijim vodama, gdje su uslovi znatno drugačiji od arktičkih.

Dosadašnja istraživanja već su identifikovala regiju Sjevernoatlantske struje kao “prelazni ekoton” gdje se miješaju borealne (hladne) i suptropske (toplije) vrste, što dodatno potvrđuje ideju o ekološkoj prelaznoj zoni, a ne čvrstoj fizičkoj granici.

Ova studija dodatno naglašava koliko je naše znanje o dubokom oceanu ograničeno. Otkriće takve suptilne barijere između gotovo identičnih organizama podsjeća da su životne forme u oceanima daleko složenije i raznolikije nego što smo dosad mislili.

„Prisustvo dviju morfološki različitih jedinki unutar jedne genetske linije pokazuje koliko je važno nastaviti istraživanje bioraznolikosti železastih morskih životinja,” zaključuje Montenegro.