Mi smo građani i građanke Zapadnog Balkana koji su spremni da se ujedinjeni solidarno bore za čist vazduh u svakoj ulici, kraju, kvartu, selu i gradu Zapadnog Balkana. Mi djelujemo na cijelom Zapadnom Balkanu: Albaniji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Kosovu, Sjevernoj Makedoniji i Srbiji.

Zemlje Zapadnog Balkana imaju najgori kvalitet vazduha u Evropi, i zato je Evropski Fond za Balkan kao regionalna organizacija pokrenula kampanju “Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” kojom pozivamo nadležne institucije u zemljama Zapadnog Balkana i građane da zajedničkim snagama spriječimo prijevremeno umiranje do 13.500 ljudi godišnje, od čega se većina slučajeva pripisuje izlaganju praškastim materijama. One uglavnom potiču iz termoelektrana na ugalj na Zapadnom Balkanu.

Kampanja “Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” je inicijativa Evropskog Fonda za Balkan u partnerstvu sa Pravo na grad iz Beograda (Srbija), Environmental and Territorial Management Institute iz Tirane (Albanija), Ekoforum iz Zenice i Centar za ekologiju i energiju iz Tuzle (Bosna i Hercegovina), Sbunker iz Prištine (Kosovo); Air Care iz Skoplja (Sjeverna Makedonije) i OZON iz Podgorice (Crna Gora). “Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” ističe značaj regionalne saradnje neophodne za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unaprijedila privredu i javno zdravlje.

Kampanja pripada svima nama i otvorena je za sve organizacije građanskog društva, neformalne grupe, društvene pokrete, kao i pojedinice i pojedinke koje žele da se priključe solidarnoj borbi za čist vazduh na Zapadnom Balkanu. Njen glavni cilj je da informiše stanovnike Zapadnog Balkana o uzrocima, posljedicama i mogućim rješenjima za poboljšanje kvaliteta vazduha.

U sledećih tri mjeseca, obradićemo i učiniti medijski vidljivijim teme poput: zagađenje vazduha i njegove posljedice po smrtnost i zdravlje građana; zagađenje i njegove posledice po neplodnost; zagađenje iz industrije i velikih zagađivača; kvalitet vazduha i COVID – 19 pandemija, kao i druge teme vezane za to kako građani i građanke mogu sami da se informišu o kvalitetu vazduha. Materijali koji budu nastali tokom kampanje biće javno dostupni svim građanima i građankama za dalju upotrebu i širenje informacija. Ovo radimo sa ciljem buđenja stanovnika regiona kako bi se zajedno izborili za čist vazduh Zapadnog Balkana.

Prva tema  u fokusu: Aerozagađenje na Zapadnom Balkanu

Stanovnici Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Kosova, Srbije i Sjeverne Makedonije podjednako su izloženi zagađujućim materijama u vazduhu. One dolaze i iz toplana i fabrika koje koriste fosilna goriva, a jedan od značajnijih faktora je i zastarjela tehnologija grijanja u domaćinstvima.

U studiji koju su objavili HEAL, Sandbag, CAN Europe, CEE Bankwatch i Europe Beyond Coal, navodi se da je 2016. godine šesnaest termoelektrana na ugalj na Zapadnom Balkanu, koliko ih i dalje ima, emitovalo više sumpor-dioksida (SO2) nego svih 250 koje su radile u Evropskoj uniji. Srbija i Bosna i Hercegovina i dalje ostaju pri planovima za nove termoelektrane, dok se one u EU masovno gase.

Šest zemalja regionu je u novembru 2020. u Sofiji zajedno prihvatilo Zelenu agendu za Zapadni Balkan i time se obavezalo da će slijediti politiku EU i njen Evropski zeleni plan. On predviđa postizanje klimatske neutralnosti najkasnije 2050. godine, uključujući ugljeničnu neutralnost. Ugalj u svijetu postaje ružna uspomena, a postalo je isplativije graditi solarne elektrane i vjetroparkove, nego održavati većinu termoelektrana. Oprema za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora drastično pojeftinjuje. Kompanije koje proizvode i koriste ugalj suočene su sa sve većim troškovima na ime dozvola za ispuštanje ugljen-dioksida i ispunjavanja propisa za zaštitu životne sredine. Kampanjom „Balkan ujedinjen za čist vazduh“ zahtijevamo da donosioci odluka preusmjere svoje politike i preduzmu hitne korake za smanjenje zagađenja vazduha, u skladu sa svojim opredeljenjima za Zelenu agendu za Zapadni Balkan koju su usvojili upravo ti donosioci odluka u Sofiji 10. novembra 2020.