Piše: Mr Aleksandar Saša Zeković

U kontekstu razvijanja i primjene djelotvorne i dosljedne antidiskriminatorne politike početkom novembra interesovao sam se u Vladi Crne Gore za konkretne aktivnosti koje se preduzimaju i planiraju po pitanju prava seksualnih manjina.

1.

Na moje interesovanje da li su inicirane konkretne u Vladi Crne Gore po pitanju izmjena onih pozitivnih propisa koji, i nakon usvajanja anti-diskriminatornog zakonodavstva, diskriminišu građane na temelju seksualne orijentacije i rodnog identiteta Ministarstvo za ljudska i manjisnka prava, posredstvom pomoćnice ministra gospođe Blanke Radošević Marović, dalo je sljedeći odgovor:

"Što se tiče Vašeg prvog pitanja koje se odnosi na izmjenu pozitivnih propisa, koji i nakon usvajanja Zakona protiv diskriminacije i dalje diskriminišu građane/ke na temelju seksualne orjentacije i rodnog identiteta, smatram da postojeći pozitivni propisi, u najvećem dijelu, omogućavaju adekvatnu pravnu zaštitu od diskriminacije. Naročito, usvajanjem novog zakona o Zaštitniku ljudskih prava i sloboda kojim se daju značajno šira i efikasnija ovlašćenja Zaštitniku u cilju spriječavanja i zaštite od diskriminacije".

2.

Interesovao sam se kod gospođe Radošević Marović da li se na Vladi Crne Gore razmišlja o skoroj izradi Zakona o istopolnim zajednicama i koje je aktivnosti ona lično, kao ključna mjerodavna zvaničnica Ministarstva, inicirala u sopstvenom i prema drugim mjerodavnim organima Vlade po tom pitanju. Slijedi odgovor:

"Uvažavajući preporuke Komiteta Ministara Savjeta Evrope (2010)5, od 31. Marta 2010.g. na 1081. sastanku zamjenika ministara, u kojima se pored ostalog, navodi i preporuka br. 25 koja glasi : ”Tamo gdje nacionalna zakonodavstva ne priznaju niti daju prava i obaveze registrovanim partnerstvima i nevjenčanim parovima istog pola, zemlje članice se pozivaju da razmotre mogućnost pružanja pravne ili neke druge pomoći za rješavanje praktičnih socijalnih problema parovima istog pola”,  Ministarstvo za ljudska i manjinska prava će, u konsultaciji sa Ministarstvom pravde i Vladom Crne Gore, razmotriti uslove i mogućnosti za regulisanje pravnog i socijalnog statusa istopolnih parova u okviru crnogorskog pravnog sistema."

3.

Pitanje: Koje je konkretne aktivnosti u 2010. godini Ministarstvo za ljudska i manjinska prava preduzelo po pitanju afirmisanja i unaprijeđenja LGBT u našoj zemlji?

Odgovor: "U cilju adekvatne zaštite LGBT populacije u Crnoj Gori, Ministarstvo je učestvovalo u finansiranju edukacije šest pripadnika MUP-a u Los Anđelesu i Torontu ( putni troškovi), a koji su se obučavali za postupanje i obezbjeđivanje organizovanih javnih skupova LGBT populacije. U protekloj godini, Ministarstvo je napravilo značajne pomake u intenziviranju saradnje i stvaranju uslova za partnerski odnos sa nevladinim sektorom, a s tim u vezi je i učešće predstavnika Ministarstva u studijskom obilasku Vladinih institucija i nevladinih organizacija u Srbiji, radi razmjene iskustava i sagledavanja prakse u okruženju. Cijeneći značaj aktivnosti koje se preduzimaju u NVO sektoru na afirmaciji i poboljšanju položaja LGBT populacije, Ministarstvo je pristupilo Koaliciji ”Zajedno za LGBT prava” u okviru koje ima blagovremeni i potpuni uvid u događaje, stanje i probleme vezane za LGBT populaciju i sa kojom će se angažovati na stvaranju uslova za poštovanje ljudskih prava seksualnih manjina."

4.

Pitanje: Koje su planirane aktivnosti Ministarstva po pitanju unaprijeđenja LGBT prava u 2011. godini?

"Ministarstvo je već utvrdilo Akcioni plan kojim je obuhvaćen i pro-aktivni odnos prema LGBT populaciji, a sastoji se  u sljedećem: izrada obrasca za evidentiranje pojava diskriminacije koje su dužni voditi svi organi i institucije koji dolaze u kontakt sa slučajevima diskriminacije. Popunjeni obrasci će se dostavljati Zaštitniku ljudskih prava i sloboda i biće sastavni dio posebnog izvještaja kojeg Zaštitnik podnosi Skupštini Crne Gore ; sprovođenje edukacije kojom će se podići nivo obučenosti službenika u organima koji, shodno Zakonu o zabrani diskriminacije, imaju najznačajniju ulogu u prevenciji i zaštiti od diskriminacije; sprovođenje medijske kampanje kojom bi se afirmisao Zakon o zabrani diskriminacije i koja bi se, u jednom svom segmentu, odnosila i na prava LGBT populacije."

Moj komentar: Pozivanjem na dato političko i neobavezujuće mišljenje profesionalno se stvara prvi utisak da se Crna Gora želi zadržati među zemljama koje ne priznaju i ne daju  prava istopolnim partnerstvima i brakovima pa se u tom kontekstu, u svijetlu jedne političke preporuke, razmišlja o određenim mehanizmima pomoći poboljšanja socijalnog statusa. Zadržavanjem takvog pristupa Crna Gora se vrlo brzo može suočiti i sa ozbiljnim primjedbama na diskriminatorno postupanje prema onim građanima Evropske unije sa prebivalištem u našoj zemlji. Crna Gora zaslužuje, u kontekstu ukupnog iskustva i kapaciteta, kreiranje ozbiljnih i proaktivnih pristupa politici i praksi ljudskih prava kao i da tako snažnije nastavi demokratsko i reformsko legitimisanje u međunarodnoj zajednici. To znači da smo dužni prije svega nacionalno zakonodavstvo uskladiti sa međunarodnim pravom i praksom i  imati u vidu, pri razmatranju i planiranju mjera, Pakt o građanskim i političkim pravima, član 26, koji garantuje pravo jednakosti koje se treba obezbijediti svima, bez diskriminacije kao i relevatna iskustva po pitanju različitih prava.

Posebno su važne presude Evropskog suda za ljudska prava po pitanju naslijeđivanja penzija, stanarskog prava, zdrastvenog osiguranja u slučaju prilagođavanja pola i sl. (Karner protiv Austrije, Kozak protiv Poljske, Jang protiv Austrije, Van Kueck protiv Njemačke i dr.)

*Istraživač kršenja ljudskih prava u Crnoj Gori