Hrišćani koji koriste Gregorijanski kalendar, Uskrs su proslavili u prošlu nedjelju, dok će ga dio pravoslavnih vjernika ove godine slaviti nedjelju dana kasnije, 19. aprila. Naredne dvije godine svi hrišćani slaviće Uskrs istog dana.

Razlika u proslavljenju Uskrsa nastaje zbog toga što hrišćanske crkve datum tog velikog praznika izračunavaju po dva različita kalendara – Gregorijanskom i Julijanskom.

Vjerski analitičar Živica Tucić u izjavi za Betu ukazuje da će 2010. godine svi hrišćani slaviti Uskrs 4. aprila, a 2011. godine 24. aprila.

Međutim, 2013. godine, biće izuzetno velika razlika između dva obilježavanja najradosnijeg hrišćanskog praznika – čak 35 dana.

Uskrs za crkve koje su prešle ne Gregorijanski kalendar može biti između 22. marta i 25. aprila, a za starokalendarske do 9. maja.

Hristos je, prema Svetom pismu, vaskrsao na jevrejski praznik Pesah, ali su hrišćani i u prvim vjekovima taj praznik slavili odvojeno – jedni na Pesah (Pashu), a drugi u prvu nedjelju posle Pesaha.

Prvi Vaseljenski sabor u Nikeji 325. godine odredio je metod po kome se izračunava datum Uskrsa i utvrdio tri važna faktora izračunavanja: tačan datum ravnodnevnice, pun mjesec, kao i to da ne treba slaviti Uskrs prije nego što Jevreji obilježe Pesah.

Do 16. vijeka svi hrišćani su Uskrs slavili istog datuma, ali su se reformom kalendara, razišli zbog zaostajanja Julijanskog kalendara.

Gregorijanski kalendar je uveden 1562. godine, "preskakanjem" 10 dana – sa 4. oktobra prešlo se na 15. oktobar, pa je tada razlika između dva kalendara bila 10 dana.

Razlika se, u međuvremnu, povećavala, jer po Gregorijanskom 1700, 1800. i 1900. godina nijesu bile prestupne (prestupne su završne godine vjekova djeljive sa 400 – 1600, 2000, 2400. godina).

Usaglašavanje kalendara je tema već decenijama, a prema Tucićevoj ocjeni, ono će biti i tema Svetog sabora pravoslavne crkve.

"Na Svepravoslavnom susretu oktobra prošle godine carigradski patrijarh Vartolomej inicirao je da se nastave pripreme za taj sabor", rekao je Tucić, ali je dodao da pripreme Sabora mogu trajati godinama, ako ne i decenijama, jer su ometene neriješenim pitanjima moskovske i carigradske patrijaršije.

"Velika je opasnost u pravoslavlju što se ponaša kao federalna crkva, jer treba da se govori o jednoj pravoslavnoj crkvi, čiji je duhovni vođa patrijarh Carigrada", naveo je Tucić.

Prema njegovim riječima, svepravoslavni sabor na dnevnom redu imaće desetak grupa pitanja kao što su jurisdikcija u dijaspori ili reforma posta za koju je zadužena Srpska pravoslavna crkva (SPC), a tu je i pitanje kalendara.

Na Saboru bi bilo ponovo pokrenuto pitanje usvajanje kalendara Milutina Milankovića, koji je, po rečima Tucića, označen kao genijalan i najprecizniji.

Prema njegovim riječima, Milankovićev proračun je modifikacija Julijanskog kalendara i po njemu se ne uvodi Gregorijanski kalendar.

Tucić je dodao da je Milanković anulirao razliku od 13 dana između dva kalendara. Razlika od jednog dana između njegovog kalendara i astronomski manje preciznog Gregorijanskog kalendara javila bi se 2800. godine, a Uskrs bi se proslavljao istog dana često, ali ne svake godine.

Milankovićev kalendar je razmatran na Svepravoslavnom kongresu 1923. u Carigradu, ali zvanično nije primijenjen. Poslije kongresa većina pravoslavnih crkava prešla je na novi Gregorijanski kalendar, dok je bugarska crkva to učinila poslednja pedesetih godina prošlog vijeka.

Sa starim (Julijanskim) kalendarom ostale su Ruska crkva (sa u njoj autonomnim crkvama Ukrajine, Moldavije, Belorusije, Baltika), Srpska, Jerusalimska patrijaršija, Gruzijska crkva i Sveta Gora, koja je pod jurusdikcijom Carigradske patrijaršije.

"Milankovićev kalendar je jedna od varijanti rešavanja kalendarskog pitanja i treba da ga razmotre i astronomi i teolozi. Da li bi zapadna crkava prihvatila to rešenje nije poznato, ali je Milankovićev kalendar tačniji i od Gregorijanskog, iako se radi o minimumima koji dolaze do izražaja tek na hiljade godina. Svakako bi bilo teško Srbima da Svetog Nikolu slave 6. decembra, a ne 19", rekao je Tucić.

Beta