Zvonimir Tomović, koji je bio pomoćnik saveznog ministra pravde punih sedam godina, tvrdi da su crnogorski funkcioneri zloupotrebili položaj kako bi nezakonito prigrabili stanove

Piše: Bojana Stanišić, Neđeljko Rudović i Petar Komnenić*

Debata se u Crnoj Gori uglavnom vodi oko toga da li crnogorski funkcioneri Komisiji za utvrđivanje konflikta interesa uredno prijavljuju imovinu kojom raspolažu. Rijetko se, međutim, postavlja pitanje porijekla tih dobara. Na tom spisku, kako saznajemo, ima i nekretnina koje su stečene pod krajnje sumnjivim okolnostima.

Visoki funkcioneri opozicione Socijalističke narodne partije Dragiša Pešić i Srđa Božović su u imovnom kartonu za 2006, odnosno 2005. godinu osim stanova u Podgorici prijavili i vlasništvo nad povelikim stanovima u Beogradu. Prema podacima sa sajta, Pešić je vlasnik stana od 84, a Božović od 106 metara kvadratnih u samom srcu glavnog grada Srbije.

Te stanove dobili su kao federalni funkcioneri tokom jula 2000. godine, neposredno pred slom vladavine Slobodana Miloševića. Nekretnine im je dodijelila Komisija savezne vlade za stambena pitanja, iako su Pešić i Božović već imali stanove u Podgorici.

Nekadašnji Savezni upravni inspektorat, čiji izvještaj objavljujemo, utvrdio je, odmah nakon što je Milošević sišao sa vlasti, da su savezni funkcioneri – srpski i crnogorski – bivšu državu koštali oko milijardu i po eura. Prema tom izvještaju, u siromašenju stambenog fonda SRJ svesrdno su učestvovali i crnogorski kadrovi koji su, kako se tvrdi, nezakonito  dobijali stanove u elitnim beogradskim naseljima.

Ta raspodjela, kako se navodi u izvještaju, obavljana je nasumično i bez utvrđene rang liste. "Savezni upravni inspektori konstatuju da od 1994. godine do dana vršenja kontrole nije utvrđena rang lista, odnosno redosled za rešavanje podnetih zahteva zaposlenih u saveznim organima. Po zahtevima zaposlenih, kojih je bilo 3567, gotovo da se nije postupalo, a samo su pojedini, retki zahtevi, bez poštovanja ikakvog kriterijuma uzeti u razmatranje", navodi se u tom dokumentu iz decembra 2000.

Spisak privilegovanih funkcionera vrvi od zvučnih crnogorskih imena. Dragiša Pešić, nekadašnji savezni ministar finansija SRJ u kabinetima Momira Bulatovića i Zorana Žižića, prema izvještaju komisije, prisvojio je trosobni stan u ulici Dobračinoj 33, iako komisiji nije dostavio podatke o prethodnoj stambenoj situaciji.

Informaciju da već ima riješeno stambeno pitanje u Podgorici, kaže se u izvještaju, zatajio je i Srđa Božović, nekadašnji predsjednik Vijeća republika Savezne skupštine, kome je dodijeljen stan od 115 kvadratnih metara u ulici Gospodar Jevremovoj  br. 41, čija je kvadratura za deset odsto veća od one koju je Božović 2005. kao crnogorski poslanik prijavio crnogorskoj Komisiji za utvrđivanje konflikta interesa.

Put za Beograd isplatio se i drugim saveznim funkcionerima. Danilo Vuksanović, nekadašnji potpredsjednik Savezne vlade iz vremena Momira Bulatovića i bivši ambasador u Moskvi, dobio je stan od 65 metra kvadratnih u ulici Strahinjića Bana, iako je u njegovom imovnom kartonu stajalo da u Podgorici već ima kuću od 200 kvadrata. Želidrag Nikčević, funkcioner opozicione Srpske narodne stranke, je kao savezni ministar prisvojio stan od 115 metara kvadratnih u ulici Knez Miletinoj, a Zoran Knežević, bivši predsjednik opštine Podgorica i savezni ministar pravde, trosobni stan od 85 kvadrata u ulici Slavoljuba Vuksanovića.

Dobro je prošao i Radoje Kontić, jedan od premijera bivše SRJ i član Odbora direktora Elektroprivrede Crne Gore, koji se domogao ni više ni manje – nego vile od 345 kvadrata u ulici Augusta Cesareca na Dedinju.

Stambene prilike poboljšao je i istaknuti funkcioner Demokratske partije socijalista Miroslav Ivanišević, koji je kao savezni ministar za rad, zdravstvo i socijalnu politiku dobio proširenje od 40 kvadrata u Podgorici. Ivaniševiću je dodijeljen stan od 116 kvadrata u zgradi Vektre. Zauzvrat je, doduše, morao da saveznoj vladi ustupi stan od 74 metara kvadratnih na Malom brdu.

Lista prohujalih saveznih funkcionera i činovnika koji su savezne fondove iskoristili da dopune imovinske kartone je poduža, a do danas po tom pitanju nije učinjeno ništa, iako su zakonski i proceduralni propusti, kako se tvrdi u izvještaju inspeketorata, bili očigledni.

Poslanik SNP Dragiša Pešić nije htio da govori na tu temu. On kaže da je već rekao što ima i da više nema namjeru da pojašnjava okolnosti u kojima je dobio stan. Srđa Božović nije odgovarao na naše pozive, baš kao ni drugi savezni funkcioneri koji se nalaze na spornom spisku.

Zvonimir Tomović koji je bio pomoćnik saveznog ministra pravde punih sedam godina  – do 2002. – tvrdi da su crnogorski funkcioneri zloupotrebili položaj kako bi nezakonito prigrabili stanove, ali da je čitava stvar zataškana nakon što je na saveznim izborima SNP ušla u koaliciju sa DOS i pošto je obrazovana vlada na čelu sa Dragišom Pešićem.

"Iako je Komisija savezne vlade na čelu sa Zoranom Živkovićem prvo donijela odluku da se zatraži poništenje svih spornih akata o dodjeli stanova, taj zaključak je političkom nagodbom izmijenjen, pa su se pred sudom našli samo funkcioneri SPS i JUL iz Srbije i vladajućeg DPS iz Crne Gore. Kadrovi SNP su prihvatili stanove u zamjenu za poslušnost DOS", objašnjava Tomović.

Tužbe zbog neregularne podjele stanova pokrenute su jedino protiv pojedinih funkcionera današnje Demokratske partije socijalista i to neposredno pred lokalne izbore u Crnoj Gori, početkom maja 2002. godine. Indikativno, te tužbe je, kako saznajemo, pokrenuo bivši generalni sekretar savezne Vlade Milorad Ivanović, koji je bio istaknuti kadar Socijalističke narodne partije. Među tuženima bili su i Miroslav Ivanišević, Dragan Vuksanović, bivši pomoćnik Savezne direkcije za imovinu, i Mladen Vukčević, nekadašnji savezni ministar pravde, a danas predsjednik crnogorskog Ustavnog suda, koji je tokom saveznog mandata dobio garsonjeru od 35 kvadrata na Banjici. I ti procesi koji su se vodili u beogradskim opštinskim sudovima, kako saznajemo, u međuvremenu su pali u zaborav.

Nekadašnji ministar pravde Srbije Vladan Batić kaže da ga ne čudi što su te i mnoge druge neregularnosti ostale nerazriješene, a posebno kada su u pitanju funkcioneri SNP koji su u to vrijeme, kaže, bili nedodirljivi.

"Od generalnog sekretara tadašnje Savezne vlade nijesam dobio ni odgovor na pitanje koliki su bili troškovi vlade Zorana Žižića, a kamoli ove druge stvari", izjavio je Batić.

Funkcioneri SNP su u vrijeme izbijanja te afere nezvanično tvrdili da se radi o izmišljotini, te da u Beogradu nijesu dobili ni kvadrata. Danas ćute, a dobijene nekretnine, po raspadu državne zajednice, regularno zavode u crnogorski imovni karton.

*Istraživaje je urađjeno uz podršku Danskog udruženja za istraživačko novinarstvo