Predsednik Skupštine Srbije Oliver Dulić nedavno je, tokom posete Podgorici, izjavio da Srbija "neće sa Crnom Gorom razgovarati o tome da automatski prizna dvojno državljanstvo".

Piše: Ratko Femić/Danas

Time su pale u vodu namere nekih prosrpskih opozicionih stranaka u Crnoj Gori da građani te države koji se osećaju Srbima dobiju i državljanstvo Crne Gore. Naime, Srpska narodna stranka prikupila je potpise oko 70.000 građana Crne Gore koji bi želeli da dobiju državljanstvo Srbije.

Savetnik za pravna pitanja Evropske unije potpredsednika srpske vlade Vladimir Todorić, kaže za Danas da se državljanstvo ne daje po nacionalnoj pripadnosti i da predlog novog zakona o državljanstvu Republike Srbije ne predviđa nešto tako. Ovaj zakon predviđa da državljanstvo mogu da dobiju državljani Crne Gore koji su imali prebivalište na teritoriji Srbije do 6. juna 2006.

Prema Todorićevim rečima bilo bi nerealno očekivati da državljanstvo Srbije dobije 70.000 građana Crne Gore koji su potpisali peticiju za dobijanje srpskog državljanstva i u svetu se takvo pravo odbacuje. Mnogo tih ljudi, kaže on, nema stvarnu potrebu da dobije srpsko državljanstvo. To je, kaže Todorić, predlog jedne političke partije i treba ga posmatrati u kontekstu interesa te političke grupacije. Podsetio je na slučaj Irske gde su svi građani Severne Irske koji se izjasne kao Irci dobijali državljanstvo Republike Irske, te su na taj način i neki doseljenici u Severnoj Irskoj koji su se izjašnjavali kao Irci iskoristili to pravo. I Srbija je, podseća Todorić, kritikovala namere Mađarske da svim Mađarima iz Srbije omogući dobijanje mađarskog državljanstva.

– Da bi bile jasnije rešene stvari oko državljanstva, Crna Gora prvo treba da donese ustav, zatim zakon o državljanstvu, da bismo videli šta je predviđeno tim pravnim aktima – ističe Todorić.

Ipak, on kaže da se nadamo da će doći do državnog sporazuma o dvojnom državljanstvu između Srbije i Crne Gore, jer postoje određene kategorije stanovništva kojima bi to pravo trebalo omogućiti. Naime, u Srbiji ima mnogo državljana Crne Gore koji su građani Srbije i iz raznih razloga su morali da uzmu srpsko državljanstvo. Srbija je i nakon raspada državne zajednice omogućila državljanima Crne Gore da uzmu srpsko državljanstvo, ali pri tom nisu obavezni da se odreknu crnogorskog. Na rešenjima o prijemu u državljanstvo Srbije koja su ti građani dobijali stoji i napomena da su državljani Crne Gore. Međutim, pitanje je kakav će biti njihov status ako ne bude sporazuma o dvojnom državljanstvu i da li će moći da imaju dva državljanstva, jer dvojno državljanstvo ne zavisi samo od jedne strane.

– Nažalost, to pitanje sada nije regulisano, jer zakon još nije stupio na snagu. Umnogome njihov status zavisi i od Crne Gore koja može da traži ili da se oni odreknu državljanstva Crne Gore ili će doći do sporazuma o dvojnom državljanstvu – kaže Todorić.

On ističe da je potrebno naći zajednički modalitet Beograda i Podgorice da se usklade dogovori o dvojnom državljanstvu. Dobijanjem državljanstva Srbije, prema njegovom mišljenju, ti građani ne bi trebalo da gube automatski državljanstvo Crne Gore.

U priči o dvojnom državljanstvu nesumnjivo ima politike, ideologije, ali za pojedine kategorije stanovništva to je i egzistencijalno pitanje. Crnogorskim državljanima koji žive u Srbiji dobijanje srpskog državljanstva je egzistencijalno pitanje, jer bi kao stranci bili izloženi diskriminaciji u mnogim oblastima. Ipak, njima je jako važno da dobijanjem srpskog državljanstva ne izgube crnogorsko koje su dotad imali.

Muzičar Dragoljub Đuričič rođen je u Crnoj Gori, a oko 30 godina živi u Beogradu. U starim putnim ispravama ima jugoslovensko državljanstvo, ali kod izdavanja novih moraće da se opredeli koje će državljanstvo uzeti. Kaže da je Crnogorac u duši, ali pošto živi u Beogradu, gde mu je rođen i sin, ne vidi nikakvog razloga da ne traži srpsko državljanstvo. Ipak, ni on ne zna da li će imati dvojno državljanstvo.

Veljko Raičević, pravnik iz Beograda, već skoro godinu dana čeka da dobije državljanstvo Srbije. Njegov predmet je, kao mnogih državljana Crne Gore koji su se posle raspada državne zajednice SCG zatekli u Srbiji gde su zaposleni, još u proceduri. Rodom je iz Bijelog Polja, iz Crne Gore, ali već nekoliko godina živi u Beogradu, gde se posle završenog Pravnog fakulteta zaposlio u jednoj advokatskoj kancelariji. Kaže da mu je državljanstvo Srbije potrebno, jer tu živi, radi i želi da nastavi sa profesionalnom karijerom, ali strah ga je da prijemom srpskog ne izgubi crnogorsko državljanstvo.

– Ne bih volio da me u zemlji u kojoj živim tretiraju kao stranca. To što su se Srbija i Crna Gora razdružile ne treba da ima negativne posledice po građane tih država. Pošto radim u Srbiji i planiram da ostanem ovdje ne želim da budem drukčije tretiran, na primjer pri plaćanju poreza ili kupovini prvog stana. Takođe, kao strani državljanin ne bih mogao da radim u bilo kojem državnom organu… – navodi Raičević.

Što se tiče crnogorskog državljanstva, on kaže da ga je imao dosad i da ne želi da ga izgubi, jer je, kao i njegovi roditelji koji žive u Bijelom Polju, državljanin Crne Gore po rođenju.

– Mislim da ne bi bilo dobro da se Crna Gora odrekne svojih državljana koji su u međuvremenu dobili državljanstvo Srbije. U svijetu sve emigrantske zemlje iz kojih se stanovništvo više iseljava nego što se doseljava, a Crna Gora je bez sumnje takva zemlja, nastoje da preko državljanstva zadrže vezu i izgrade što bolje odnose sa svojom emigracijom. Zato smatram da bi dvojno državljanstvo trebalo da dobije bar ta kategorija državljana. Moji roditelji imaju imovinu u Crnoj Gori i želim kada odem u porodičnu kuću da se osjećam kao domaćin, a ne kao stranac – naglašava Raičević.