Albanci i uopste ne-srpsko stanovnistvo na Kosovu su zbog posljedica politicke manipulacije sa njima i zbog golog prezivljavanja zivjeli u nepokolebljivoj nadi da zive u Republici Kosovo

Piše: IFIMES

Kosovske politicke institucije, uspostavljene poslije prvih visestranackih izbora 2001.godine, imale su vise dekorativni nego funkcionalni znacaj. Albanci su se osjecali pobjednicima samo zbog toga, jer su dobili “svoje” institucije (u poredjenju sa Milosevicevom vladavinom kada su kosovske institucije bile “istrgane” iz albanskih ruku), tako da su ljudi vise vjerovali predizbornim obecanjima nego onome sto su realno vidjeli svojim ocima. Prisutnost medjunarodnih vojnih snaga i medjunarodne civilne administracije, koje u svom mandatu nemaju procesa nezavisnosti Kosova, Albanci su dozivjeli kao prisutnost realizacije procesa nezavisnosti, procesa, kojeg su dozivjeli kao normalno proglasenje i nastavak albanskog politickog pokreta na Kosovu. Unatoc tome, da su medjunarodni predstavnici nebrojeno puta u svojim politickim izjavama jasno naglasili, da nezavisnost Kosova nije u njihovoj politickoj agendi(!), albanska strana je “sacuvala uvjerenje”, da je sve to dio strategije za umirivanje srpskih politickih strasti.

Uistinu je to dio politickog diskursa, kojeg su sebi “prisvojili” Albanci i koji ga “spretno” upotrebljavaju u svoju korist i ostvarivanje svojih politickih ciljeva.Takav diskurs datira jos iz vremena Miloseviceve vladavine na Kosovu, kojeg Albanci jos danas neprestano recikliraju.
U vrijeme Miloseviceve vlasti na Kosovu Albanci su “odgajani” za zamjenu koncepata, koji se krecu izmedju realnosti i iracionalnosti. Albanci i uopste ne-srpsko stanovnistvo na Kosovu su zbog posljedica politicke manipulacije sa njima i zbog golog prezivljavanja zivjeli u nepokolebljivoj nadi, da zive u Republici Kosovo cak i tada kada je Kosovo bilo potpuno pod srpskom administracijom. Cjelokupni albanski politicki establisment je svoju politicku terminologiju podigao na perfekcionisticki nivo politicke manipulacije. I danas je prisutna ista sema razmisljanja: kosovski gradjanin dozivljava privremene institucije kao drzavne institucije Kosova (Predsjednik, Parlament i Vlada), koje imaju samo dekorativni i svecani karakter u sklopu potpunog zakonodavstva, izvrsne u sudske vlasti UNIMIK-a. I Kosovski zastitni korpus (TMK, bivsa OVK) velika vecina Kosovara dozivljava kao pravu kosovsku vojsku, iako je obicna civilna organizacija, koja ima mandat za intervencije u vanrednim situacijama.

Takav politicki diskurs bi mogao nesmetano djelovati jos neko vrijeme kao dugorocna injekcija i efekat politicke manipulacije ukoliko kosovska socijala ne dozivi dramaticnih posljedica siromastva. U prve dvije godine poslije rata na Kosovu djelovao je ogroman broj nevladinih organizacija, koje su pomagale tamosnjoj populaciji pri izgradnji porusenih kuca, ipak je poslije konstituisanja kosovskih institucija pocela redukcija nevladinih organizacija i humanitarne pomoci, kasnije i redukcija pomoci mnogih drzava. Takav nacin prestanka humanitarne pomoci, koji je bio povezan sa nedostatkom investiranja i posebno blokiranjem procesa privatizacije ubrzala su radjanje sadasnjeg politickog diskursa i adresiranje frustracija prema UNIMIK-u.

Neredi na Kosovu marta 2004.godine na svoj nacin oznacili su pocetak “trosenja slobode”, koju su poslednjih pet godina “uzivali” Albanci.Prvi put su se suocili sa procesom dinamike potrosnje politicke slobode, koja se na prvi pogled pokazala kao zadovaljavajuca pa iako nije zadovoljavala niti je zadovoljila osnovnih politickih i opstih ljudskih prava gradjana Kosova – doslo je do rusenja neprirodnog statusa quo, koji je bio postavljen izmedju Albanaca, Srba i UNMIK-ove administracije odnosno medjunarodne zajednice. Sve navedene strane cuvale su laznu iluziju i “pricu o uspjehu”. Sada je se otvorio prostor za uspostavljanje novih odnosa i taj proces se definise kao restruktuiranje UNMIK-a i realizacija standarda za Kosovo. Adresiranje nasilja albanskih protestanata prema osoblju i imovini UNMIK-a dovoljno jasno kaze, u kolikoj mjeri, je taj osjecaj povezan sa vjerodostojnoscu civilne i medjunarodne prisutnosti na Kosovu, koja poslije tih tragicnih dogadjaja mora promijeniti oblik i sadrzaj.Odnosi izmedju Srba i Albanaca pet godina poslije zavrsetka rata ostali su neprijateljski i na nesnosnom nivou. Unatoc tome, da korijeni albansko-srpske konfliktosti sezu duboko u istoriju, ne-simbolicno ne-pomirenje izmedju njih moze se povezati i sa neadekvatnom aplikacijom politike UNMIK-a i medjunarodne zajednice – posebno tolerisanjem srpskih politickih paralelnih struktura na Kosovu i fakticko dijeljenje Kosova. U politickoj manipulaciji, koja pruza strah kod Albanaca i nadu Srba za povratak Kosova Srbiji, nastojanja, da bi gradili normalne odnose izmedju dvije zajednice, bilo unutar Kosova bilo izmedju Kosova i Srbije ne rezultiraju sa uspjehom. Sve od kada se takvo stanje odrzava u nedefinisanom statusu Kosova, svaka od navedenih strana (Srbi i Albanci) jedna drugu dozivljava kao prijetnju! Ocuvanje statusa quo potpuno suprostavljenih projekata, ne da bi se makar i na simbolickom nivou dali jasni znakovi, koji ce od dva politicka procesa rezultirati sa pravnim i politickim statusom Kosova, inicirao je i ojacao ideologije i ekstremne politicke projekte.
Koje?

a) Projekt za ocuvanje, zadrzavanje Kosova u Srbiji i rezervni projekt za podjelu Kosova, koju nude srpske paradrzavne strukture, koje fukcionisu neometano, i
b) Politicki projekt za zdruzivanje albanskih zemalja, koji je jos uvijek ostao unutar diskursa politickih izjava. Svi ti projekti motivisani su stalnom nestabilnoscu Kosova i sa blijedjenjem moderiranog projekta nezavisnosti Kosova.

Vecina politickih analiticara i politicara, koji se bave razvojem politickog procesa na Kosovu i regiji, bili su iznenadjeni zbog nasilnih protesta marta ove godine.Velika vecina tih analiticara i politicara smatra, da su ti dogadjaji proizasli iz navedene politicke slobode, koju su Albanci dobili pomocu medjunarodne zajednice, koja se poslednjih pet godina nije bavila promjenama ciji smo bili svjedoci na Kosovu odnosno uopste nije uvazavala politickih procesa, koji su se dogadjali za to vrijeme.Iako nerealizovan, proces nezavisnosti Kosova, neprestano proizvodi politicke i psiholoske frustracije, opste stanje pod okriljem medjunarodne zajednice i NATO-vih snaga je za ljude na Kosovu dobilo dimenziju umirivanja. Velika nezaposlenost i jos vece siromastvo su u poredjenju sa srpskom okupacijom u navedenim godinama na prvi pogled izgledali manje dramaticni. Zadrzavanje kosovskih gradjana u dubokoj izolaciji u svojevrstnoj karanteni bez dokumenata za putovanje, bez prava slobodnog kretanja u drzavama regije i sire (i sada, poslije pet godina UNMIK-ovih pasosa ne priznaje veliki broj drzava clanica UN, iako su ti dokumenti dio UN-ove administracije) reflektiralo se ventilom rasterecenja te frustracije dobijanjem srpskog pasosa, kada je srpska administracija pomocu UNMIK-ove administracije otvorila podruznice za izdavanje srpskih dokumenata u Gracanici, Kosovu polju i cak u Pristini.

Konflikt, povod zbog kojeg je bila blokirana ceste na Caglavici, uskoro se veoma brzo prosirio i na druge lokacije i okoncao se spaljivanjem oko 30 vjerskih objekata Srpske pravoslavne crkve (SPC) te na desetine srpskih lokala i kuca, sto dokazuje, da su odnosi izmedju Srba i Albanaca i poslije pet godina mira na neprijateljskim osnovama. Iako taj konflikt ima dublje korijene, “nastavak” takvih medjuetnickih odnosa govori o nesposobnosti UNMIK-ove administracije cak i u njihovom uredjenju simoblickom nivou. UNMIK-ovo tolerisanje srpske paralelne strukture vlasti i fakticka podjela Kosova (sjeverni dio Kosovske Mitrovice) i sve ove godine ukazivalo je na nesposobnost UNMIK-ove administracije, da na Kosovu upravlja u skladu sa rezolucijom Savjeta bezbjednosti UN-a 1244. Oblikovanje srpskih paradrzavnih struktura na sjeveru Kosovske Mitrovice i u srpskim enklavama unutar Kosova je nesporna cinjenica, koju ne negira ni UNIMIK – cinjenica je, da sve te strukture finansira srpska vlada. Svih proteklih godina Srbima na Kosovu bilo je omoguceno, da ucestvuju na lokalnim, parlamentarnim i predsjednickim izborima Srbije na Kosovu. Veoma indikativno (inace razumljivo), da Srbi na Kosovu neprestano glasaju za srpske agresivne stranke, dakle Srpsku radiklanu stranku (SRS), koju vodi Vojislav Seselj.To je dokaz, da je kod Srba na Kosovu jos uvijek veoma ziv nacionalisticki diskurs, koji proizilazi iz manipulacije sa nacionalistickom ideologijom velikosrpskog nacionalizma. Srbima na Kosovu i poslije pet godina od uspostave mira nije uspjelo oblikovati politicke stranke, koja bi se integrisala u kosovsko drustvo i sa toga stajalista predstavljaju svojevrstnu zrtvu politickih igara, koje se vode ne zbog njihove politicke artikulacije nego zbog dnevnopolitickih potreba srpskih politicara u Beogradu.

Na drugoj strani UNMIK-u i kosovskim institucijama nije uspjelo uspostaviti sigurnosti za Srbe na Kosovu. U tom smislu je nedostatak slobode kretanja Srba na Kosovu prvi znak UNMIK-ovog nesupjeha na tom podrucju.Veliki broj neotkrivenih zlocina i ubijanja Srba ili Albanaca pokrenulo je nepovjerenje i strah kosovskih Srba prema kosovskim institucijama.Takav strah rodio je nadu o vracanju Srbije na Kosovo sto bi isproduciralo osjecaj srpskog revansizma za sve te godine odsutnosti srpske drzave na Kosovu. Projekti ocuvanja Kosova u Srbiji i rezervni projekat o srpskoj podjeli Kosova, kojeg podrzavaju paralelne srpske paradrzavne institucije i koji neometano funkcionise, stvaraju zacarani krug za Srbe na Kosovu.

Recikliranje konfliktnog stanja u takvim okolnostima i stalnoj nestabilnosti oznacila je kraj iluzija za sve tri strane, da mogu samostalno i jednostrano realizovati svoje projekte.UNMIK je dozivjeo neuspjeh u ocuvanju politicke inercije status quo, upravo tako je dozivjela neuspjeh realizacija standarda o Kosovu, jer nije uspjela ostvariti svojih obaveza, koje proizilaze iz rezolucije Savjeta bezbjednosti 1244 za upravljanje Kosovom – njegov ekonomski razvoj i usposobljavanje privremenih institucija odnosno efikasnu administraciju.

Albanci na Kosovu dozivjeli su neuspjeh u svojoj tendenciji, da bi eliminisali blokirani potencijal tamosnjih Srba i Srbije na Kosovu bilo u njihovoj tendenciji, da bi neprestano minimizirali odnosno ignorisali njihovu prisutnost, bilo da ih nasilno potisnjuju sa tog prostora.

Srbi na Kosovu i sama Srbija poslije nereda u martu 2004.godine, iako su postigli nekakav propagandni uspjeh nisu uspjeli podstaknuti svoje politike za buducnost Kosova iz jednostavnog razloga – njihov projekt je, naime, vec 1999.godine dozivjeo neuspjeh i kao takav se ne moze revitalizirati.Fakticki srpski uspjeh vece uporiste ima u cinjenici slabljenja albanske politicke slike nego na popravljanju vlastite politicke slike. I projekat srpskog parlamenta i Vlade Srbije za decentralizaciju odnosno kantonizaciju Kosova nije dozivjeo zeljenog i planiranog cilja i to ne zbog medjunarodne zajednice nego zbog albanskog eksplozivnog potencijala, kojeg imaju i iskazuju prema takvim projektima.

Neredi marta ove godine ujedno su otkrili moralnu krizu i krizu povjerenja prema politickim elitama i sadasnjim institucijama sistema. Politickoj eliti nije uspjelo, da se demagoskim govorima “ocisti” grijeha za nerede te nije preduzela konkretne aktivnosti kako bi umirila situaciju nego je za nastali polozaj optuzila UNMIK, sto je vec bilo jasno 17.marta 2004. U sustini razlog za eksperiment je degradacija UNMIK-a.Inferiorna albanska politicka elita, koja je poslednje tri godine imala ulogu dekora i nikako nije izvodila svoje politicke funkcije, koja bi artikulirala interese kosovskih gradjana.Vec unaprijed donesen Ustavni okvir sa takvim sadrzajem, koji izabrane institucije sistema ostavlja bez nadleznosti bio je alibi za UNMIK-ovu administraciju, da je se mogla ponasati neodgovorno i sa velikom dozom arogancije prema Kosovu i njegovim institucijama sistema, koje kazu politicku nezrelost u toj fazi funkcionisanja.

Eliminisanje moralnih, politickih i nacionalnih posledica nece biti lak posao za kosovsko drustvo, u okolnostima gdje je odsutna volja faktora odlucivanja, da bi se priznalo pravo za samostalno opredjeljivanje kosovskog naroda. Zakasnjenje u priznavanju tog prava, koje se moze artikulirati pomocu referenduma, kojeg bi nadzirala medjunarodna zajednica, moze proizvesti reprodukciju frustracija prema UNMIK-u i opet pokrenuti albansko-srpske konflikte na Kosovu, koji se mogu reciklirati u svakom trenutku.

Kosovska politicka elita je “pronasla svoj prostor” u situaciji i za takvo stanje je, izmedju ostaloga, sama odgovorna. Stranka LDK (Demokratski savez Kosova), koju vodi i kontrolise Ibrahim Rugova, ima fiksiranu ideju o nezavisnosti Kosova. Politicka elita, koja proizilazi iz LDK, priznavanje nezavisnosti Kosova vidi kao ispunjavanje istorijske misije tog pokreta. Putevi za ostvarivanje i postizanje nezavisnosti (izgradnja efikasne administracije, borba protiv korupcije, nastojanja za vracanje izbjeglica, oblikovanje struktura za borbu protiv organizovanog kriminala) u njihovom politickom diskursu nisu posve pojasnjena i nisu sredstvo za postizanje i ostvarivanje nezavisnosti. Prema tom politickom konceptu nezavisnost Kosova je jedina alternativa politickog statusa Kosova ne gledajuci na to sa kakvom dinamikom ili kvalitetom ce biti ispunjeni politicki standardi, koje je postavila i trazi medjunarodna zajednica te posebni predstavnik i kojeg su potvrdile sve relevantne medjunarodne politicke instance. Ibrahim Rugova ostaje centralna licnost te stranke. Njegovo dosadasnje vodjenje stranke govori o elementima autarhije. Iako je 2002.godine bio kongres stranke, Rugova nije pristao na izbor predsjednistva stranke nego je se odlucio za strukturu iz 1998.godine, koju je tada privremeno odredio i imenovao za period od sest mjeseci. Unutrasnja demokratija unutar te stranke uopste ne postoji! Od 2000. do 2004. godine od te stranke distancirao se veliki broj kosovskih politicara, koji su determinirali politicki zivot na Kosovu prije i poslije rata. Od juna mjeseca se iz LDK odcijepila grupa poslanika, koji su osnovali stranku Kosovska demokratska alternativa (Alternativa demokratika Kosovare), koju vodi Edita Tahiri, inace dugo vremena tijesna saradnica Ibrahima Rugove i ubijenog dr.Fehmija Aganija – jedina zena u delegacija Albanaca na pregovorima u Rambouilletu. Efekti bijega clanova LDK, koji su se dugo vremena identifikovali sa tom strankom bice vidljivi na parlamentarnim izborima 23.oktobra ove godine. Zanimljivo je, da Rugova nije pokazao ni najmanjih znakova nervoze zbog takvog ponasanja njegovih najblizih saradnika. Uistinu on jos uvijek predstavlja ishodiste manipulacije sa osjecajima gradjana sto se tice nezavisnosti Kosova. Njegova najcesca izjava je: “…cekamo na formalno priznanje nezavisnosti Kosova….!”.

Stranke, koje su proizasle iz rata – PDK (Demokratska stranka Kosova), koju vodi Hashim Thaci i AAK (Alijansa za buducnost Kosova), koju vodi Ramush Haradinaj, predstavljaju refleks procesa demilitarizacije OVK. Politicko samoodlucivanje tih stranaka proizilazi iz projekta, koji nosi istorijsku dimenziju. Te dvije stranke nose u sebi osjecaj politicke pobjede, jer su zajedno sa NATO-om dobili bitku protiv Srbije. Stvaraju osjecaj, da u kriznoj situaciji mogu poseci za radiklanijim opcijama u slucaju, da politicki status Kosova ne bi bio drugacije odredjen od onoga, kojeg zele i ocekuju Albanci.

Sto se tice politickih projekata, upravljanja i vodjenja te dvije politicke stranke imaju u poredjenju sa LDK dinamicniji pristup ali zbog koalicije sa LDK imaju ogranicene mogucnosti djelovanja.

Od te politicke strukture, koja je izasla iz procesa rata, najbolju profilaciju uspjeo je oblikovati Bajram Rexhepi (PDK), aktuelni predsjednik Vlade Kosova, koji se zauzima za vracanje izbjeglica na Kosovo, za gradnju vjerskih objekata koji su bili unisteni i zapaljeni u demonstracijama marta ove godine, gradnju srpskih lokala i kuca, borbu protiv organizovanog kriminala, nastoji uspostaviti povjerenje izmedju Srba i Albanaca. Hashim Thaci ostaje centralna licnost stranke PDK. Thaci je politicka licnost, koja povremeno lansira hrabre politicke opcije za razrjesenje srpskog polozaja na Kosovu. Poslednja njegova ideja za uredjenja srpskog pitanja na Kosovu je uredjenje prema uzoru Ohridskog sporazuma – za integraciju Srba na Kosovu i kosovskom drustvu uopste. Ohridski sporazum bio je potpisan izmedju Makedonaca i Albanaca 15.avgusta 2001.godine. Cilj tog sporazuma je prestanak rata i decentralizacija vlasti gdje su Albanci dobili vise prava u procesu odlucivanja. Proces decentralizacije na osnovi tog sporazuma predvidja, da u podrucjima gdje broj Albanaca dostize 20%, dobiju prava na: upotrebu albanskog jezika kao jednakovrijednog sa makedonskim, podjela vlasti, participacija Albanaca proporcionalno broju u centralnoj vlasti te oblikovanje lokalne samouprave po nacelu Evropske povelje o lokalnoj samoupravi.Konacni cilj tog sporazuma je ocuvanje cjelovitosti drzave Makedonije kao subjekta medjunarodnog prava. Na Kosovu PDK i AAK te ideje ne priznavaju vec u osnovi, bez prethodne analize, jer se kosovske politicke stranke vise bave stranackim nego vitalnim pitanjima.

Drugim rijecima receno, stranke u unutrasnjopolitickom projektu funkcionisu autarhicno, kod opstih nacionalnih interesa ponasaju se sto se vise da anarhicno i bez uskladjivanja stajalista.

Medjunarodni institut IFIMES smatra, da u narednom periodu do parlamentarnih izbora 23.oktobra ove godine ne nazire se prostor za imputiranje politicke grupacije liberalnog ili socijaldemokratskog profila, koji bi imao stvarni uticaj na realnu scenu Kosova.

Liberalni politicki prostor moze uskoro ponovno uvesti u igru kosovskog politicara Vetona Surrojia, ovoga puta sa strankom ORA, oko koje gravitiraju urbane mase te medijski lideri, koji imaju diskretnu podrsku medjunarodne zajednice te velikog broja nevladinih organizacija i civilnog drustva. Zanimljivo je, da je participacija urbane populacije u politickom zivotu kosovske elite vrlo mala odnosno nema je. Zbog toga mozemo ocekivati, da ce se ubuduce poceti profilovati takva elita, posebno u vecim kosovskim gradovima, kao sto su: Pristina, Kosovska Mitrovica, Prizren, DJakovica, Gnjilane. Ipak u drustvu sa nezaposlenoscu vecom od 70% i sa populacijom koja uglavnom zivi na selu, gdje je cetvrtina populacije u dijaspori, politicke stranke imaju “istorijske” korijene adekvatni predstavnicki proces je: socijalni, regionalni, sindikalni, polni i starosni veoma otezan i trazi puno vremena.

Medjunarodni institut IFIMES smatra, da veliku ulogu u nastavku procesa razvoja Kosova vjerovatno ce imati srpska koalicija “Povratak”, koja se moze pokazati kao subjekat vlastitog razvoja.U njihovoj politickoj strukturi je, sto se tice strukture DOS-a, vidljiva fragmentacija. Ukoliko ostane kao do sada od srpskih stranaka mozemo ocekivati, da ce imati politicki profilirane pokrete, nacionalni front i ne stranke kao takve. Sa tog stajalista je ocekivati, da ce njihova uloga biti snaznija u blokiranju procesa nego u aktivnim dogadjanjima. To znaci, da ce se vjerovatno zauzimati za blokiranje integracionih procesa Srba na Kosovu i u kosovskom politickom zivotu uopste.

Medjunarodni institut IFIMES smatra, da ce biti potrebno jos dugo vremena cekati na autenticnu srpsku politicku stranku na Kosovu, koja bi radila na procesu priblizavanja i integrisanja Srba na Kosovu i koja bi bila nezavisna od uticaja Beograda. To bi znacilo, da unutar srpske zajednice na Kosovu nije ocekivati, da ce se oblikovati nova politicka elita, koja bi predstavljala autenticne srpske interese na Kosovu i koja bi bila vjerodostojna za medjunarodnu zajednicu.

Sto se tice drugih etnickih zajednica potrebno je reci, da imaju manje kvote angaziranja, tako da bi njihova nastojanja bila na nivou ocuvanja nacionalnog identiteta i prakticnih interesa. Navedenim politickim strukturama u novoj kosovskoj realnosti ne bi bilo potrebno ukljucivati u semu albansko – srpskih politickih stranaka. Strankama turske, askalijske, romske, egipatske i bosnjacke zajednice bice potrebno pomoci u razvoju vlastitih politickih alternativa u unutrasnjoj demokratiji gdje bi bila postovana ljudska prava i prava etnickih zajednica uopste.

Albanska politicka elita na Kosovu, iako je dosta fragmentirana, koja je u velikom medjustranackom rivalitetu i bez politickih iskustava, ima unatoc tome istorijski motiv misije politickog samoodlucivanja, koja sa svim svojim mogucnostima stoji na stajalistu nezavisnosti.Od te svoje pozicije nemogu odustati i zbog toga, jer Albanci na Kosovu poslije slabih iskustava etnickog ciscenja i genocida 1999.godine ne vide drugu alternativu nego nezavisnost. Takvo stajaliste ne govori o albanskom nacionalizmu nego vise o pragmatizmu. Kako god vec albanska politicka elita je, u tri godine zajednickog vodjenja sa UNMIK-om, usla u procese politicke emancipacije i politicke profesionalizacije vodjenja – mada je na pocetku tog procesa. Prenos nadleznosti moze pripomoci jacanju osjecaja odgovornosti i profesionalizma, jer ce tako politicka elita imati jos dodatni zadatak eliminisanja nepotizma, meritokracije i korupcije, koja se pocela pojavljivati u novoj kosovskoj-medjunarodnoj administraciji.

Medjunarodna zjednica je se odlucila za politiku odredjivanja “standardi prije statusa”, iako je Kosovo vec doslo u legitimnu fazu definisanja konacnog statusa poslije izbora 2001.godine i oblikovanja kosovskih politickih institucija. Takva politika sadrzi suprostavljene poglede zbog same cinjenice nedefinasanog statusa Kosova, koji je ujedno taoc sveopsteg razvoja Kosova i norme za ispunjenje vec odredjenih standarda. Suprostavljajuci vidici te politike su:

– Prvo, sa nedefinisanim statusom Kosova ne moze biti ekonomski stabilnog razvoja. Kako je poznato, bez legalnog konacnog statusa Kosovo ne moze biti subjekt medjunarodnih institucija kao sto su Svjetska banka (WB) te Medjunarodni monetarni fonf (IMF).Upravo nedefinisani konacni politicki status Kosova stranim investitorima ne nudi zastite njihovog kapitala;

– Drugo, ekonomska nerazvijenost, koja se rezultira 70% nezapolsenoscu cjelokupne kosovske privrede ne moze predstavljati atraktivne zemlje za vracanje izbjeglica sto je ujedno veoma vazan politicki standard za odredjivanje konacnog statusa;

– Trece, medjuetnicki odnosi izmedju vecinske albanske i srpske etnicke zajednice ne mogu biti stabilni sa nedefinisanim konacnim politickim statusom Kosova.

Drugi vidik, koji se suprostvalja dobrosusjedskim odnosima, su standardi i dijalog, koje vodstvo Kosova mora omoguciti i ostvariti. A kako? Kada to isto politicko vodstvo nema nikakvih nadleznosti, koja bi se odnosila na vanjsku politiku, jer to pravo pripada iskljucivo UNMIK-u. Sa takvom politikom Kosovo se naslo u zacaranom krugu.

Medjunarodni institut IFIMES smatra, da bi izlazak iz takve situacije bio vjerovatno u politici “nezavisnost i standardi zajedno” sto bi znacilo, da bi vjerovatno bilo potrebno priznati nezavisnost Kosova, koje bi jos nekoliko godina ostalo pod medjunarodnim protektoratom. Tako bi se ostvarili navedeni standardi, koji su uslov, da Kosovo postane drzava. Slican model je bio u Istocnom Timoru i upravo zbog toga je Istocni Timor uspjesno prerastao prelaznu fazu protektorata. U slucaju, da se takva politika ne aplicira na Kosovu postoji realna opasnost, da dosadasnji napori i dostignuca medjunarodne zajednice na Kosovu budu neizvjesni i upitni.

Medjunarodni institut za bliskoistocne i balkanske studije (IFIMES) iz Ljubljane, Slovenija, redovno analizira dogadjanja na Bliskom istoku i Balkanu.Medjunarodni institut IFIMES analizira aktuelnu politicku situaciju na Kosovu pred parlamentarnim izborima, koji ce biti odrzani 23.oktobra/listopada 2004.godine.Iz opsirne analize izdvajamo najvaznije i najzanimljivije dijelove