Dana 17.08.2012 na sjednici Upravnog Odbora Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, odlučeno je o dodjeljivanju sredstava na osnovu Konkursa za prvu raspodjelu finansijskih sredstava za finansiranje i sufinansiranje projekata iz sredstava Fonda u 2012. godini. S tim u vezi, smatrali smo da javnost treba da obavijestimo o sljedećem:

•             Da  nijedna od dvije  organizacije nije tražila novu raspodjelu sredstava smatrajući da ako organizacije ne zadovoljavaju uslove konkursa u odnosu na postavljene kriterijume ili ukoliko ima kvalitetnijih projekata, nema razloga za intervenciju osim ako nije prekršen zakon.

•             Naknadnim uvidom u Zapisnike sa sjednica Upravnog odbora Fonda za manjine i prikupljanjem podataka, došli smo do saznanja  da  ne samo da  je prekršen Zakon o manjinskim pravim a i slobodama (čl 36a)  koji se odnosi na osnov raspodjele, nego i Zakon o konfliktu interesa, kao i Statut Fonda i Pravilnik o raspodjeli sredstava.

•             Da se konflikt interesa omogućava samim tim što članovi nacionalnih savjeta mogu odlučivati o svojim projektima i vršiti uticaj na druge članove Upravnog odbora Fonda, pri čemu su korisnici istih projekta predstavnici Savjeta koji su članovi UO Fonda; organizacije koje su oni osnovali; ili čak članovi nacionalnih savjeta koji su istovremeno i predstavnici političkih partija i koji imaju svoje nevladine organizacije.

U Odluci o osnivanju Fonda za manjine, koju je donijela Skupština Crne Gore 12.02.2008.godine, u članu 2 je propisano da se sredstva Fonda koriste (u ovom slučaju raspodjeljuju) u skladu sa načelima zakonitosti, ekonomičnosti i racionalnosti. Načelo zakonitosti je narušeno kršenjem Zakona o konfliktu interesa i  samom mogućnošću da članovi nacionalnih savjeta odlučuju o vlastitim projektima, a svi članovi UO Fonda o  projektima organizacija koje su sami osnivali ili sa čijim osnivačima su blisko povezani. Prema podacima iz registra NVO,  u saznanju smo da je Miroslav Marić, predsjednik UO Fonda, zajedno sa Zvonimirom Dekovićem, članom Nacionalnog Vijeća Hrvata u Crnoj Gori i članom Hrvatske Građanske Inicijative,  osnivač NVO-a koje su osnovale Hrvatsku krovnu zajednicu čiji je Deković zastupnik ( kao i Hrvatskog  Foruma čiji je Zvonimir Deković zastupnik. Osim toga, ova lica su osnivači i članovi Hrvatskog Nacionalnog Vijeća, dok je Marić osnivač i  CRO-PRO Podgorica  i udruženja “Herceg Stjepan Kosača iz Herceg Novog”   koga je osnovalo ukupno 4 osobe sa prezimenom Marić od kojih su najmanje dvije registrovane na istoj adresi). Hrvatska krovna zajednica  je konkurisala sa 4 projekta i odobrena su joj sredstva na ovom konkursu. Ovlašćeno lice organizacije “Svjetlost na horizontu” Uković Muhamed, istovremeno je i član UO Fonda, kao i član Nacionalnog savjeta Roma. I organizaciji i Savjetu koji predstavlja, odobrena su sredstva na ovom konkursu. Indikativan je i primjer MATICE MUSLIMANA čije ovlašćeno lice za zastupanje, Avdul Kurpejović, je istovremeno i član UO Fonda. Na ovogodišnjem konkursu, Matici Muslimanskoj su dodijeljena sredstva za realizaciju tri projekta (dva projekta Matice su odobrena ranije, a nakon toga je na sjednici od 06.08.2012 zahtijevano da se pod drugom tačkom dnevnog reda uvrsti i ponovno odlučivanje o trećem projektu MATICE MUSLIMANA br. 349/12. Naime, ovaj projekat koji je nosio naziv “Materijalna pomoć Matici Muslimana” je već bio diskvalifikovan, ali je naknadno preimenovan u projekat pod nazivom “Zaštita nacionalnog identiteta Muslimana” br. 349/12 i kao takav odobren na sjednici od 06.08.2012, što opravdano navodi na sumnju da je gore pomenuti Kurpejović vršio uticaj na ostale članove UO). Takođe, u saznanju smo da su pojedine političke partije imale po dva člana UO u Fondu, što u najmanju ruku ne smatramo racionalnim.

 

Dalje, Prema Zakonu o manjinskim pravim a i slobodama (čl 36a)  sredstva Fonda raspodjeljuju se na osnovu doprinosa koji projekat daje očuvanju manjinskog identiteta, te na osnovu ove kompatibilnosti sa strateškim dokumentima Vlade, transparentnosti i mogućnosti kontrole realizacije, kao i kredibiliteta podnosioca zahtjeva. Kredibilitet  organizacija se između ostalog potvrđuje i podnošenjem finansijskih i narativnih izvještaja o implementaciji ranije odobrenih projekata. Upravni Odbor Fonda  je u u dodjeljivanju sredstava  narušio načelo kredibiliteta i transparentnosti i kontrole realizacije  dodijelivši sredstva: MATICI MUSLIMANSKOJ, UDRUŽENJU BJELOGORAC, NACIONALNOM SAVJETU ALBANACA, NACIONALNOM SAVJETU ROMA I EGIPĆANA itd. koji nisu dostavili narativne i ispravne finansijske izvještaje za sredstva dodijeljena u 2011. godini, te shodno tome nisu ispunjavali uslove za dodjelu sredstava u 2012. godini. Posebno pitanje je i neusklađenost dodjeljivanja sredstava sa prioritetima Strategije za manjine i  drugim izvorima finansiranja.

 

Zbog svega navedenog smatramo da:

 

1.            Članovi UO Fonda za manjine ne mogu biti članovi nacionalnih savjeta ako bi nacionalni savjeti i dalje konkurisali za sredstva Fonda za manjine. Ovo se može prevazići time da nacionalni Savjeti dobijaju fiksna sredstva na godišnjem nivou iz Budžeta i da ne mogu konkurisati za sredstva Fonda. Isto mora da važi za lica koji su istovremeno predstavnici političkih partija i nacionalnih savjeta,  političkih partija i nevladinih organizacija, državne službenike i namještenike zaposlene u Ministarstvu za prava manjina i Centru za kulturu manjina koji imaju nevladine organizacije i povezana lica.

2.            Da se u Statut  i Pravilnik moraju uvesti jasne klauzule o sprečavanju konfliktu interesa, kao i odredba po kojoj nevladine organizacije niti druga pravna i fizička lica ne mogu konkurisati sa više od dva projekta.

 

3.            Da se preispita finasiranje privatnih radio i TV emitera na jezicima manjina iz ovog fonda kroz projekte nacionalnih savjeta i nevladinih organizacija. RTCG – javni servis ima obavezu obezbjeđivanja emitovanja programa na manjiskim jezicima koji se već finasira iz budžeta, takođe postoji Komisija za programske sadržaje na albanskom i jezicima drugih pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica. Potrebno je primijeniti ugovorne obaveze koje je Crna Gora preuzela ratifikacijom Povelje o regionalnim ili manjiskim jezicima  i članom 7 Sporazuma Crne Gore i Hrvatske o  zaštiti prava Hrvata u Crnoj Gori i Crnogoraca u Hrvatskoj kao i drugim odredbama zakona nacionalnog zakonodavstva koje tretiraju pitanje informisanja pripadnika manjina.

4.            Takođe, smatramo da ima osnova da državni tužilac ispita i provjeri sve činjenice u vezi sa raspodjelom sredstva, jer postoje ozbiljni razlozi za sumnju da je učinjeno krivično djelo zloupotrebe službenog ovlašćenja: bezobzirnim korišćenjem položaja i iskorišćavanjem ovlašćenja u cilju svjesnog pribavljanja koristi sebi i drugima, a na štetu ostalih učesnika u postupku dodjeljivanja sredstava.

5.            Konačno, zalažemo se za to da se preispita odgovornost članova UO Fonda i Direktora Fonda, u skladu sa zakonom. Ukoliko postoji interes da nacionalni savjeti dobijaju sredstva na drugi način i učestvuju u radu UO Fonda, potrebno je izvršiti izbor njihovih predstavnika nakon novih izbora za savjete, jer im u toku ove godine  ističe mandat.

Dostavljeno:

             Predsjedniku Skupštine Crne Gore

             Predsjedniku Vlade Crne Gore

             Ministarstvu za manjiska prava

             Ministarstvu pravde i ljudskih prava

             Delegaciji Evropske unije u Crnoj Gori

             Kancelariji Savjeta Evrope

             Misiji OEBS-a u Crnoj Gori

             Visokom Komesarijatu za prava manjina

             Sekretarijatu za primjenu Okvirne konvencije o pravima manjina

             Sekretarijatu za primjenu Povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima

Napomena: Naslov je dao PCNEN