Utisak o osobi koju prvi put srecemo pomalo podsjeca na polaroid fotografiju

Oni koji imaju “bejbi fejs” dozivljavaju se kao naivni i vredni poverenja, dok se za lepe automatski misli da su zdraviji i bolji od drugih

Utisak o osobi koju prvi put srecemo pomalo podsjeca na polaroid fotografiju – to je “slika” tog covjeka od glave do pete, koja se stvara odmah, i nikada potpuno ne izblijedi. Sudeci po nekim studijama, ovakve slike su cesto prilicno vjerne “originalima”. Americki istrazivaci su, recimo, neobucenim pojedincima pokazivali poluminutne video-snimke kandidata za jedan posao i od njih trazili da “rangiraju” te ljude prema njihovoj samouverenosti, prijatnosti i nekim drugim osobinama. Ispostavilo se da su procjene ispitanika bile slicne zakljucima profesionalaca, koji su sa svakim kandidatom razgovarali bar 20 minuta.

Psiholozi se slazu u tome da je brzo “snimanje” nepoznatih ljudi holisticki fenomen, odnosno da nas odredjene pojedinosti (milozvucan glas, “roleks” sat, vlazni dlanovi, pogrbljena ramena) “pogode” odjednom i formiraju impresiju koja je veca od njihovog zbira.

Prema rijecima Pola Ekmana, profesora psihologije na Kalifornijskom univerzitetu u San Francisku, na novom licu trazimo jedan poseban znak – osmijeh. Taj znak mozemo da ulovimo sa udaljenosti od 30 metara. Osmijeh nam pokazuje da cemo vjerovatno naici na dobar prijem i tesko nam je da ga ne uzvratimo.
A kada se osmijehnemo, poklopac na nasem “fotoaparatu” je vec spusten. Naime, nama su dovoljne samo tri sekunde da donesemo sud o novom poznaniku. Nalini Embadi, Ekmanova koleginica s Tafts univerziteta u Masacusetsu, objasnjava da su ljudi razvili sposobnost da brzo procjenjuju druge jos u najstarijem dobu. Naravno, da bi se zastili u svijetu u kome se zivjelo po principu “jedi ili ces biti pojeden”.

Ona vjeruje da se prvi utisak radja u onom dijelu mozga koji je najprije nastao, gdje se preradjuju i osjecanja, i da to objasnjava veliki emocionalni naboj koji se ponekad javlja prilikom upoznavanja.
Ali, vratimo se pitanju tacnosti prvih utisaka. Profesor Ekman tvrdi da se izrazi lica brzo i dobro “citaju” samo onda kada su iskreni. Ljudima ne polazi za rukom da otkriju da li neko glumi odredjenu emociju, osim ako nijesu odlicno istrenirani da uoce veoma suptilne detalje. Nase usne se, na primjer, skupljaju kada smo jako ljuti i to je izraz koji ne mozemo da napravimo po komandi, onda kada bismo htjeli da glumimo.

Po Ekmanovom misljenju, tacnost “brzih snimaka” uvijek zavisi od toga sta mi, zapravo, zelimo da znamo. On ne vjeruje da je moguce da smjesta procijenimo da li je neko dovoljno pametan da bi mogao da bude nas poslovni partner, ili dovoljno velikodusan da nam pokloni nesto vrijedno. “Ali mozemo prilicno lako da odvojimo jednu emociju od druge, narocito onda kada se ona, na sekund ili dva, oslika na licu”, kaze ovaj psiholog i dodaje da se tacniji uvid u emocionalno stanje nekog iskrenog covjeka dobija onda kada se s njim provede vise vremena.

Americki psiholozi su utvrdili da na prvi utisak uticu i predrasude o odredjenim drustvenim grupama, o lijepim ljudima, o onima koji su hendikepirani, ili imaju “bejbi fejs”. Ovi poslednji se obicno dozivljavaju kao naivni i vrijedni povjerenja, dok se za one lijepe automatski misli da su zdraviji i bolji od drugih. Ali nije svaki posmatrac zaveden izgledom. Zene i muskarci koji posvecuju dosta vremena kultivisanju razlicitih odnosa u principu bolje procenjuju karaktere. A s druge strane, kako primjecuje jedan strucnjak iz Bostona, neke osobe je lakse ocijeniti na prvi pogled. U pitanju su ljudi koji su u mentalnom pogledu najzdraviji. Njihovo ponasanje savrseno odrazava ono sto misle o sebi i onima koji ih okruzuju. Ili, drugim rijecima, u njihovom slucaju zaista vazi krilatica da “dobijate ono sto vidite”.